Tema düzenleyici

Türkiye Yüzyılı Nedir?

2015 fiyatlarında nereye gittiğini anlayamadığımız o vergilerin oranı da önemli.
 
Fiyatlar son sürat yükselmeye devam ediyor. Enflasyon toplumun ahlakını daha da bozuyor. Kim kimden ne yontarsam kâr diye bakıyor.

Böylesi bir ekonomik ortamda Türkiye yüzyılı vb. Tabirler inandırıcılıktan uzak, sadece siyasi parti propagandalarından ibaret kalır.
 
Konu sahibi
Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerimize olsun.

Türkiye’nin türlerine göre yıllık enerji ihtiyacı ile ilgili kamuya açık kaynaklarda yer alan bazı verileri aşağıda özetliyorum. Bu veriler “elektrik”, “nihai enerji tüketimi”, “sektörel dağılım” gibi başlıklar çerçevesindedir. Farklı türler için (“birincil enerji”, “endüstriyel / konut / ulaştırma” gibi) tam ayrımı sağlayan, güncel ve bütünlüklü veri seti bazen sınırlı olabilir.

🔍 Mevcut Veriler​

Tür / SegmentDeğerKaynak / Açıklama
Elektrik tüketimi2024 yılında Türkiye’nin elektrik tüketimi 353,6 TWh olarak gerçekleşmiştir.
Elektrik tüketim projeksiyonuUlusal Enerji Planı’na göre, elektrik tüketiminin 2025’te ~ 380,2 TWh, 2030’da ~ 455,3 TWh, 2035’te ~ 510,5 TWh olması bekleniyor.
Toplam nihai enerji tüketimi2021 yılında Türkiye’nin toplam nihai enerji tüketimi yaklaşık 159,43 Mtep (milyon ton eşdeğer petrol) olmuştur.
Hanehalkı nihai enerji tüketimindeki kaynakların dağılımı2022’de hanehalklarında nihai enerji tüketiminin yaklaşık %48,3 doğal gaz, %17,1 elektrik ve %14,3 kömür tarafından karşılanmıştır.

⚠️ Eksikler & Notlar​


  • Yukarıdaki veriler “türlerine göre enerji ihtiyacı” denilince akla gelen bazı alt türleri (örneğin ulaştırma yakıtları, ısıtma, endüstriyel proses enerjisi, petro-kimya vs.) ayrıntılı olarak vermiyor.

  • “Birincil enerji arzı” (primary energy supply) ve “sektörel enerji talebi” gibi veriler, yıllara, bölgelere ve kaynak tipine göre değişken; bu ayrıntılı veriler genelde enerji bakanlığına ait raporlar veya TÜİK’in özel çalışmaları ile elde edilebiliyor.

  • Gelecek projeksiyonlarında, elektrik dışındaki diğer enerji türleri için (örneğin doğalgaz, ulaştırma, biyoyakıt vs.) ihtiyaç tahminleri genelde Ulusal Enerji ve İklim Planları gibi belgelerde yer alıyor, ancak “yıllık enerji ihtiyacı türlerine göre” şeklinde bir özet tablo her zaman güncel ve açık şekilde paylaşılmıyor.
 
Konu sahibi
Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerimize olsun.

Türkiye Ulusal Enerji Planı’ndan elde edilen projeksiyonlarda, enerji ihtiyacının türlerine ve sektörlere göre nasıl gelişeceğiyle ilgili bilgiler var. Aşağıda bu bilgilerden derlediklerim:

🔍 Başlıca Projeksiyonlar (2020-2035)​

  • Birincil enerji tüketimi, 2020 yılı değerinden başlayarak 2035 yılında yaklaşık 205,3 MTEP (Milyon Ton Eşdeğer Petrol) olacağı öngörülüyor.
  • Elektrik tüketimi 2020’deki seviyeden artarak 2035’te ~ 510,5 TWh olarak tahmin ediliyor.
  • Elektrik enerjisinin nihai enerji tüketimi içindeki payı, 2020-lerde olan yüzdelik seviyeden yükselerek %24,9’a ulaşması bekleniyor.

⚙️ Sektörel Dağılım & Türlere Göre İhtiyaç​

Plan içerisindeki sektör bazlı detaylar şöyle:
SektörBeklenen Eğilim / Notlar
SanayiSanayi sektöründe enerji talebi, ekonomik büyüme ve imalat sanayisinin dönüşümü ile birlikte büyüyecek; enerji verimliliği önlemleri uygulanacak.
Mesken / KonutKonutlarda elektrik ve doğalgaz kullanımının artması bekleniyor; bina enerjisi verimliliği önlemleri bu sektördeki enerji talebini baskılayacak.
HizmetlerHizmet sektörü (ticaret, kamu hizmetleri, büro binaları vb.) enerji talebinde önemli bir paya sahip olmaya devam edecek; bu alanda da elektrik kullanımının payı artacak.
UlaştırmaUlaştırma sektöründe fosil yakıtlar hâlâ baskın olacak; elektrikli ulaşım ve alternatif yakıtlar artış eğiliminde; fakat 2035’e kadar büyük dönüşüm için planlar mevcut.

📈 Ek Teknik Hedefler & Parametreler​

  • Elektrik kurulu gücünün 2020’de ~ 95,9 GW iken, 2035’te ~ 189,7 GW’a yükseleceği projeksiyonu bulunmaktadır.
  • Enerji yoğunluğunda %35,3 oranında bir azalma hedefleniyor; yani kişi / GSYH başına tüketilen enerji miktarının düşürülmesi bekleniyor.
  • Yenilenebilir enerjinin elektrik üretiminde payı, 2020’deki değerlerinden yükselerek %54,7 düzeyine çıkması öngörülüyor.
 
Konu sahibi
Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerimize olsun.

Türkiye — Mevcut kurulu güç ile “Türkiye Yüzyılı” / Ulusal Enerji Planı (2035) hedefleri karşılaştırması​

Aşağıdaki tablo, kamu verilerine göre (en son yayımlanan Enerji Bakanlığı / TEİAŞ verileri, 2025 Ağustos civarı) mevcut kurulu güç ile Ulusal Enerji Planı’nda yer alan 2035 hedeflerini yan yana koyar. Tablo sonunda her bir kaynağa atıfta bulunuyorum.
Kaynaklar (kısa): Enerji Bakanlığı infobank / haberler sayfaları — kurulu güç, kaynak bazlı dağılım (2025, Ağustos/Mayıs verileri); Türkiye Ulusal Enerji Planı (2022; 2020→2035 projeksiyonları)2035 hedefleri (toplam kurulu güç ve kaynak hedefleri).
Kaynak / TürMevcut ~ (MW) — (kaynak: 2025, Ağustos / Haziran verileri)2035 Hedef (MW) — Ulusal Enerji PlanıAçık fark (MW) = Hedef − MevcutGerekli yaklaşık artış (%)
Toplam elektrik kurulu güç120,784 MW. 189,700 MW. +68,916 MW+57.1 % (toplamda)
Hidroelektrik (HES)32,289 MW.35,100 MW. +2,811 MW+8.7 %
Güneş (PV)23,877 MW. 52,900 MW. /td][td]+29,023 MW+121.6 %
Rüzgar (kara+deniz)~13,391 MW (raporlarda 13–13.5 GW aralığı veriliyor). 29,600 MW (24.6 GW kara + 5 GW deniz üstü hedefi).+16,209 MW+121.0 %
Jeotermal1,734 MW.(Plan doğrudan yeni jeotermal hedefi belirtiliyor ama ana hatlarda güneş/rüzgâr/hidro öne çıkıyor)
Biyokütle / Diğer yenilenebilir~2,435 MW. (toplam yenilenebilir payı yükseltiliyor; ayrıntılı alt hedefler belgede)
Doğalgaz (termik)~24,743 MW. Plan çeşitli üretim/enerji güvenliği adımları içeriyor; gaz hedefi niceliksel olarak planın senaryosunda yer alıyor (kaynak dengelenmesi hedefi).
Kömür (termik)~11,477 MW (yerli kömür dahil).Plan fosil payını düşürmeyi, yenilenebilirleri artırmayı öngörüyor; kömürün gelecekteki payı plan senaryosuna bağlı.
Nükleer0 MW (ticari işletmede nükleer henüz devrede değil; Akkuyu inşaat/ilerleme aşamasında).7,200 MW (Planda 2035 için nükleer hedefi ≈ 7.2 GW). +7,200 MW(yüzde artış anlamlı değil — sıfırdan kurulum)

Kısa değerlendirme — ne anlama geliyor?​

  • Toplamda ~69 GW ilave kurulu güç hedefleniyor; bunun büyük kısmı güneş + rüzgâr + (kısmen hidro + nükleer) ile karşılanacak. (Toplam hedef 189,7 GW — Ulusal Enerji Planı).
  • Güneş ve rüzgâr için gereken artış oranları iki haneli; her iki kaynağın da mevcut kapasitenin ≈%120 üzerinde büyümesi gerekiyor — yani bugün kurulu güneş ve rüzgârın ~2×’si kadar daha tesis kurulması hedeflenmiş durumda.
  • Hidro için ilave gereksinim daha sınırlı (≈2.8 GW) çünkü hidro zaten yüksek seviyede.

Notlar, sınırlamalar​

  1. Veri tarihi ve kaynak farklılıkları: “Mevcut” rakamlar Enerji Bakanlığı / TEİAŞ’in aylık infobank / haber duyurularına dayanmaktadır (2025’in ortaları / Ağustos verileri). Farklı haber kaynakları ve aylarda küçük farklılıklar görülebilir; tabloya aldığım sayılar kamu duyuruları ile uyumlu en güncel ilanlardır.
  2. Hedefler = politika projeksiyonları: Ulusal Enerji Planı’ndaki 2035 değerleri “plan”/projeksiyon niteliğindedir — gerçekleşme yatırım, maliyet, zamanlama, izinler, şebeke kapasitesi, finansman ve teknoloji unsurlarına bağlıdır.
  3. Detaylı alt kalemler: Jeotermal, biyokütle, depolama (batarya) ve dağıtık kaynaklar için de hedefler/planda sayılar var; istersen bunları da tabloya ekleyip yıllık kurulum hızına (MW/yr) dönüştürebilirim.
 
Konu sahibi
Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerimize olsun.

Türkiye Yüzyılı vizyonu ve savunma odaklı stratejiler kapsamında, resmi kurumların duyurduğu bazı projeler ve gelişmeler şöyle:

🔐 Türkiye Yüzyılı / Savunma alanında öne çıkan projeler ve uygulamalar​

Aşağıdakiler doğrudan “Türkiye Yüzyılı” söylemiyle ya da “stratejik adımlar / vizyon” ifadeleri içinde bağlantılı olarak ilan edilmiş savunma projeleri ve inisiyatiflerdir:
Proje / İnisiyatifAçıklama / Amaç
SİPER Ürün-1 ve HİSAR Seri Üretim ProjeleriCumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) tarafından başlatılan; hava ve füze savunma sistemi SİPER Ürün-1’in seri üretimine geçilmesi; HİSAR alçak/orta irtifa hava savunma füze sisteminin kapsamının genişletilmesi, Kara ve Hava Kuvvetlerine hizmet verecek şekilde üretimin artırılması.
İnsanlı Hava Platformları ProjeleriYerli hava platformlarının (muhtemelen insansız hava araçlarından farklı olarak insanlı uçak / benzeri hava platformu projeleri) geliştirilmesi. İmzalar atılmış, özgün hava platformlarının (örneğin Milli Muharip Uçak / MMU gibi) geliştirilmesi bu kapsamda öne çıkıyor.
Milli Muharip Uçak (MMU), HÜRJET, ATAK-2, ANKA-3 gibi Havacılık ProjeleriSavunma ve havacılık sanayisinde dışa bağımlılığı azaltmak, yerli tasarım ve üretim kapasitesini artırmak. Bu projeler “Türkiye Yüzyılı / İstikbalin Yüz Yılı” gibi tanıtım programlarında öne çıkarılıyor.
MSB Dijital Gösterim Merkezi: “Yüzyılın Gücü, Cesaretin Teknolojisi”Yerli ve milli silah, donanım, teknoloji ürünlerinin kamuoyu ile paylaşılması; savunma sanayisinin görünürlüğünün artırılması; vatandaşların bu teknolojilerle tanıştırılması.
MİLTAR Projesi (Milli Tarama Sistemleri)Gümrük idarelerinde kaçakçılıkla mücadeleye yönelik sistemlerin yerli imkânlarla temini; ithal yerine yerli teknolojiyi kullanma hedefi. Savunma-Sanayi Başkanlığı’nın da katılımıyla yürütülüyor.
Yerli ve Milli Kritik Savunma ÜrünleriTÜBİTAK SAGE kapsamında geliştirilen SOM, SOM-J, GÖKTUĞ Serisi Füzeler; Kanatlı ve Güdümlü Güdüm Kitleri (HGK, KGK); Elektronik Harp / Destek Podları (EHPOD, EDPOD); ayrıca milli bileşenler olan ATLAS, KAŞİF, SG-Konum gibi ürünler. Bu ürünler, yerli savunma sanayisinin kritik altyapısı olarak sunulmakta.

💡 Politik / Stratejik Açıklamalar ve Arka Plan​

  • Millî Savunma Bakanlığı’nın ve Savunma Sanayii Başkanlığı’nın açıklamalarında “Türkiye Yüzyılı vizyonu doğrultusunda stratejik adımlar atıldığını”, savunma sanayisinin dışa bağımlılığı azaltma, yerli üretim, teknoloji geliştirme, AR-GE yatırımlarının artırılması yönündeki hedeflerin önemsendiğini görüyoruz.
  • Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Bakanlar seviyesinde verilen bilgilerde sayısal büyüklükler de yer alıyor, örneğin kamuoyuna açıklanan “1132 savunma projesi” gibi rakamlar; bunların büyük kısmının yerlilik oranı yüksek olan projeler olduğu belirtiliyor
 
Konu sahibi
Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerimize olsun.

“1132 savunma projesi” ifadesi, Türkiye’de Savunma Sanayii Başkanlığı gibi yetkili makamların yaptığı açıklamalarda geçen bir sayıdır — bu, “Türkiye’de şu anda yürütülmekte olan savunma projelerinin toplam sayısı” anlamındadır. Ancak “1132 proje” ifadesi özel bir tek proje değil, bütüncül bir toplamı gösterir. Aşağıda bu rakama dair ayrıntılar, neler kapsadığı ve ne anlama geldiği üzerine bilgiler var:

ℹ️ Temel Bilgi: “1132 Savunma Projesi”​

  • Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda yaptığı sunumda, Türkiye’nin savunma sanayisinde 2002 yılında 62 adet savunma projesi varken, bugün 1132 projeye ulaşıldığı açıklanmıştır.
  • Bu projelerin yerlilik oranı yaklaşık %80 olarak belirtilmiştir; yani bu projelerin büyük çoğunluğu, yabancı bağımlılığı azaltacak şekilde yerli üretim veya yerli katkılar içermektedir.
  • Ayrıca, bu projelerin toplam değeri / büyüklüğü de belirtilmiş: savunma projelerinin toplam bütçesinin 100 milyar dolar’ı aştığı ifade edilmiştir.

🔍 Ne Kapsanıyor?​

Bu “1132 proje” paketindeki projeler arasında yer alanlar şöyle öne çıkar:
  • İHA / SİHA sistemleri, İnsansız Hava Araçları (ANKA, AKINCI, BAYRAKTAR gibi)
  • Uydu projeleri; yer gözlem uyduları, uydu fırlatma projeleri
  • Helikopter projeleri (örneğin ATAK serileri, ek helikopter teslimatları)
  • Gemi / denizaltı projeleri (MİLGEM, PİRİREİS, vb.)
  • Lazer silah sistemleri, elektromanyetik fırlatma sistemleri, test altyapıları ve modern savunma teknoloji ürünleri

⚠️ Bilinmesi Gerekenler / Sınırlamalar​

  • “1132 proje” ifadesi proje aşamasında olan tüm savunma sanayii girişimlerini kapsıyor; bir kısmı prototip aşamasında, bir kısmı geliştirme, bir kısmı test ya da teslim edilmiş olabilir. Hepsi aynı aşamada veya aynı ölçekli değil.
  • “Yerlilik oranı %80” denildiğinde bu, projenin bileşenleri / üretim süreçlerinde yerli teknoloji / firma katkısının ortalama olduğu seviyeyi gösterir; her projenin tamamı yerli olmayabilir.
  • Projelerin isimleri, bütçeleri, teknik detayları çoğu zaman açıklanıyor; fakat bütün 1132 projenin detaylı dökümü kamuoyu ile paylaşılmamıştır veya kolayca erişilemez.
  • Farklı kaynaklarda proje sayısı ve değer yönünden küçük farklılıklar olabilir; çünkü bazı projeler yeni başlıyor, bazıları tamamlanıyor, bazıları sözleşme aşamasında.
 
Konu sahibi
Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerimize olsun.

Türkiye’de “kritik ve büyük çaplı” savunma projelerinden bazıları şunlardır. Tam bir liste değil ama kamuoyuna açık, önem düzeyi yüksek ve teknoloji/yeni üretim kapasitesi açısından öne çıkan projelerdir:

🛡 Kritik / Büyük Çaplı Projeler​

Proje AdıKapsam / ÖzellikleriDurum / Notlar
Milli Muharip Uçak (MMU / KAAN)Türkiye’nin 5. nesil muharip uçağı. Hava gücü, istihbarat, hava-hava / hava-yer görevleri için geliştiriliyor.Uçuş testleri devam ediyor. Yerli tasarım ve üretim kapasitesini ileri taşıması bekleniyor.
HÜRJETEğitim uçağı & hafif muharip görev kabiliyeti olan jet uçağı geliştirme projesi.Geliştirme devam ediyor; yerli motor, sistem entegrasyonu gibi kritik bileşenler üzerinde çalışılıyor.
SİPERYüksek irtifa hava savunma sistemi. Geniş alan koruması sağlayacak şekilde, erken uyarı + menzil avantajıyla önemli.Seri üretim planlamaları ve üretim kapasitesini artırma hedefleri var.
HİSARAlçak ve orta irtifa hava savunma füzesi sistemi. Farklı blokları bulunan bir seri.Var olan sürümleri envanterde; geliştirme ve modernizasyon çalışmaları sürüyor.
Milli Denizaltı Projesi (MİLDEN)Türkiye’nin kendi denizaltısını tasarlayıp üretme kabiliyeti.Tasarım-hayata geçirme süreci devam ediyor. Kritik bir proje olarak öne çıkıyor.
T625 Göktürk Helikopteri / T625 GökbeyGenel maksat helikopteri ihtiyacına yönelik, hafif sınıf, yerli üretim helikopter projesi.Seri üretim planlanıyor. Görev tipleri arasında ulaşım, lojistik ve taktik destek var.
İnsansız Savaş Uçağı / MiUS / KIZILELMAMuharip insansız hava aracı geliştirme. Hava-hava, hava-yer görevleri. Daha yüksek otonomi, silah taşıma kapasitesi gibi yetenekler hedefleniyor.Prototipler/test aşamaları devam ediyor. Kullanımı ve entegrasyonu planlanıyor.
Türksat 6AYerli yapım uydu projesi. Haberleşme ve uydu teknolojilerinde dışa bağımlılığı azaltma hedefiyle önemli.Uzaya fırlatıldı; ait olduğu kapasite ve görevleriyle dikkat çekiyor.
Uzay - Uzaya Bağımsız Erişim ProjeleriRoket, uydu taşıma sistemleri; Türkiye’nin uzayda daha bağımsız kapasite kazanması.Planlama ve bazı adımlar atılmış durumda; alt sistemler ve altyapı geliştirilmesi sürüyor.
Uzun Menzilli Füze SistemleriVurucu güç artırıcı, menzili uzun olan füze sistemleri geliştirme/tedarik projeleri.Hedef “ülkemizin stratejik savunma yeteneğini artırmak” için kritik. Seri üretim/modernizasyon planlanıyor.
Elektronik Harp / Radar / EW (Electronic Warfare) SistemleriRadar, sinyal istihbaratı, RF bozucu sistemler; tehdit tespiti ve önlem (countermeasure) sistemleri.AR-GE ve üretim kapasiteleri artırılıyor. Bu alanda TÜBİTAK-SSB iş birlikleri de öne çıkıyor.
TF-2000 Hava Savunma Harbi MuhribiDeniz platformu; modern hava savunma silah sistemleriyle donatılması hedeflenen gemi projesi.Planlama düzeyinde, tasarım süreçleri ve fizibilite çalışmaları sürüyor.
 
Konu sahibi
Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerimize olsun.

Türkiye Yüzyılı çerçevesinde “iklim” kategorisinde kamuoyu duyurularına göre uygulanan ya da planlanan projelerden bazılarını aşağıda özetledim. Bazılarının “Türkiye Yüzyılı” adıyla net bağlantısı olmayabilir ama genel iklim politikalarıyla uyumlu, ulusal vizyonla paralel projelerdir.

🌍 İklim Kategorisindeki Projeler​

Proje / Girişim AdıAmaçlar & KapsamÖne Çıkan Unsurlar / Uygulama Detayları
İklim Elçileri ProjesiGençlerin iklim değişikliğiyle mücadele ve uyum politikalarına katılımını güçlendirmek; üniversitelerde “yeşil ve iklim dostu kampüsler”in yaygınlaşmasını teşvik etmek.
Türkiye’de İklim Değişikliğine Uyum Eyleminin Güçlendirilmesi Projesiİklim değişikliğinin etkilerine karşı uyum kapasitesini artırmak; adaptasyon ve risk değerlendirmesi yoluyla sanayi, tarım vb sektörleri iklim değişikliğine karşı daha dirençli hale getirmek.
AB-Türkiye İklim Değişikliği Hibe Programı (AB-TR CCGP)Yerel iklim eylemi için AB ortaklığı kapsamında hibe desteği sağlanması; düşük karbonlu şehir ve sektör projeleri; iklim değişikliğine uyum / azaltım çözümlerinin yerel düzeyde uygulanması.
Türkiye’nin İklim Projeksiyonlarına İlişkin TÜBİTAK-İklim Değişikliği Başkanlığı İş BirliğiDaha yüksek çözünürlüklü iklim projeksiyonlarının üretilmesi, iklim eğilimlerinin (kuraklık, sıcak hava dalgası, aşırı yağış vs.) modellenmesi; bilimsel altyapının güçlendirilmesi.
Türkiye Taşkın ve Kuraklık Yönetimi ProjesiKuraklık ve taşkın risklerinin azaltılması; altyapı ve toplumsal dayanıklılığın artırılması; özellikle tarım, su kaynakları ve yerel yönetimlerin kapasitesinin güçlendirilmesi.
Yerelde İyi Uygulama Örneklerinin Belediyelerle PaylaşılmasıYerel yönetimlerde iklim eylemleri kapsamında başarılı uygulamaların yaygınlaştırılması için bilgi ve deneyim paylaşımı yapılması.
Yerel İklim Değişikliğine Uyum Projeleri (Konya, Muğla, Sakarya, Samsun)Uyum stratejisi çerçevesinde bu illerde yerel adaptasyon planlarının hazırlanması ve tatbik seçeneklerinin değerlendirilmesi.

⚠️ Notlar & Çerçeve​

  • Bu projeler, “Türkiye Yüzyılı” vizyonunun bir parçası olarak “iklim” hedefleriyle örtüşüyor: 2053 net sıfır emisyon hedefi, dayanıklılık, sürdürülebilir şehircilik, çevre koruma gibi başlıklar.
  • Birçok proje, AB finansmanı veya uluslararası iş birlikleriyle yürütülüyor; devlet kurumları, üniversiteler ve belediyeler ortak aktörler arasında.
  • Uygulama aşamaları değişken: bazı projeler hibe programları kapsamında, bazıları pilot mahalle / şehir ölçeğinde, bazıları ise planlama / modelleme aşamasında.
 
Geri
Üst Alt