Deveciler Hanı
Fatih Mehmet Paşa Hanı olarak da bilinen Deveciler Hanı, Takyeciler Camii’nin güneyinde, Yağıbasan Medresesi’nin batısında yer alır. Kitabesi bulunmamaktadır. Hanın mimarisinin ve giriş kapısının iki yanındaki nişlerin üstündeki mukarnasların tarihi gelişimleri, uygulanan mimari ve süsleme teknikleri değerlendirildiğinde Çelebi Mehmet (1413-1421) veya oğlu II. Murat (1421-1451) döneminde yapılmış olduğu tahmin edilmektedir. Çünkü o dönemlerde bölgede yoğun bir imar faaliyeti olduğu bilinmektedir. Aynı dönemden günümüze kalan birçok eser bulunmaktadır. Han, Fatih Sultan Mehmet Vakfı’na kayıtlıdır.
Han iki katlı olarak yapılmış, giriş kısmı kuzey cephesinin ortasındadır. Giriş kapısının önünde üzeri kubbe ile örtülmüş bir alan bulunmaktadır. Bu alanın her iki yanında üzerinde mukarnas süslemeler bulunan nişler bulunmaktadır. Kapının iki yanında yola cepheli doğu yönünde 10, batı yönünde ise 5 dükkan bulunmaktadır. Avluya üstü tonozla örtülü alandan geçilmektedir. Alt katta 27 oda, bir tuvalet, üst katta ise 28 oda bir tuvalet olmak üzere 55 oda ve iki tuvaletten oluşmaktadır. Her odada eşya koymak için bir dolap nişi ve ocak bulunmaktadır.
Hanın doğu yönünde avlunun doğusunda bulunan kapıdan geçilen iki büyük tonozla örtülü develik kısmı bulunmaktadır. Develik kısmının dış kapısı yenileme sırasında kapatılmıştır. Günümüzde bu kısım konser/konferans salonu olarak kullanılmaktadır. Gaziosmanpaşa Üniversitesi tarafından konservatuar eğitimleri de handa yapılmakla birlikte ziyarete de açıktır.
Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan Deveciler Hanı, döneminin tek kişilik konaklama imkanı sunan en eski şehir hanlarındandır.
Kaynak: Tokat İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Arşivi
