Bir an durup düşünelim… Platon’un İdealar Dünyası öğretisi, iki bin beş yüz yıl öncesinden bugünün “sanal” gerçekliğini sezmiş olabilir mi?
O, duyularla algıladığımız dünyayı bir “gölge”, bir “yansıma”, bir “kusurlu taklit” olarak nitelendiriyordu. Gerçek olan ise, yalnızca zihnin kavrayabileceği o saf, soyut idealar âlemiydi. Bugün elimizdeki sanal gözlükleri taktığımızda, aynı felsefi paradoksun içindeyiz aslında: Gerçek sandığımız şey, piksellerin, algoritmaların ve ışığın oyunundan ibaret.
Platon’un mağara alegorisini hatırlayalım. Zincire vurulmuş insanlar, duvara yansıyan gölgeleri “gerçek” sanırlar. Onlardan biri zincirlerinden kurtulup dışarı çıktığında, hakikatin gölgelerde değil, güneşin aydınlattığı dünyada olduğunu fark eder.
Peki biz, dijital çağın insanları olarak hâlâ o mağarada mıyız? Yoksa “metaverse” adını verdiğimiz yeni bir mağarayı mı inşa ediyoruz?
Bir “meta-evren”de dolaşırken, duygularımızı, ilişkilerimizi, hatta benlik algımızı sanal bir gerçekliğe emanet ediyoruz. Platon yaşasaydı, belki de şöyle diyecekti:
> “Artık gölgeler bile üç boyutlu.”
Belki de bugünün VR teknolojisi, onun hayalini kurduğu ama aynı zamanda korktuğu o “görünüş dünyasının” en gelişmiş biçimidir. Çünkü artık insan, yalnızca gerçekliğin taklidini izlemiyor — onun içinde yaşıyor.
İronik bir şekilde, Platon’un idealarına en çok yaklaştığımız çağda, hakikatten en fazla uzaklaşmış olabiliriz. Gerçeği unutturan bir görsellik simülasyonu içindeyiz: filtreler, hologramlar, yapay zekâ avatarları…
Ve belki de Platon’un o kadim sorusu yeniden yankılanıyor:
> “Gerçek nedir, ve biz onu gerçekten görmek istiyor muyuz?”
---
Sizce sanal gerçeklik, Platon’un idealar dünyasına bir adım daha yaklaşmamız mı, yoksa hakikatten tamamen kopuşumuzun bir göstergesi mi?
O, duyularla algıladığımız dünyayı bir “gölge”, bir “yansıma”, bir “kusurlu taklit” olarak nitelendiriyordu. Gerçek olan ise, yalnızca zihnin kavrayabileceği o saf, soyut idealar âlemiydi. Bugün elimizdeki sanal gözlükleri taktığımızda, aynı felsefi paradoksun içindeyiz aslında: Gerçek sandığımız şey, piksellerin, algoritmaların ve ışığın oyunundan ibaret.
Platon’un mağara alegorisini hatırlayalım. Zincire vurulmuş insanlar, duvara yansıyan gölgeleri “gerçek” sanırlar. Onlardan biri zincirlerinden kurtulup dışarı çıktığında, hakikatin gölgelerde değil, güneşin aydınlattığı dünyada olduğunu fark eder.
Peki biz, dijital çağın insanları olarak hâlâ o mağarada mıyız? Yoksa “metaverse” adını verdiğimiz yeni bir mağarayı mı inşa ediyoruz?
Bir “meta-evren”de dolaşırken, duygularımızı, ilişkilerimizi, hatta benlik algımızı sanal bir gerçekliğe emanet ediyoruz. Platon yaşasaydı, belki de şöyle diyecekti:
> “Artık gölgeler bile üç boyutlu.”
Belki de bugünün VR teknolojisi, onun hayalini kurduğu ama aynı zamanda korktuğu o “görünüş dünyasının” en gelişmiş biçimidir. Çünkü artık insan, yalnızca gerçekliğin taklidini izlemiyor — onun içinde yaşıyor.
İronik bir şekilde, Platon’un idealarına en çok yaklaştığımız çağda, hakikatten en fazla uzaklaşmış olabiliriz. Gerçeği unutturan bir görsellik simülasyonu içindeyiz: filtreler, hologramlar, yapay zekâ avatarları…
Ve belki de Platon’un o kadim sorusu yeniden yankılanıyor:
> “Gerçek nedir, ve biz onu gerçekten görmek istiyor muyuz?”
---
Sizce sanal gerçeklik, Platon’un idealar dünyasına bir adım daha yaklaşmamız mı, yoksa hakikatten tamamen kopuşumuzun bir göstergesi mi?