Gözünüzün önüne getirin: Gür, neredeyse geçilmez bir tropikal orman. Ağaçlar o kadar sık ki, yer yüzeyini görmek neredeyse imkansız. Yüzyıllardır orada olduğu söylenen, ancak bir türlü ulaşılamayan efsanevi bir "kayıp şehir". Eski kaşifler baltalarla ve palalarla ilerlemek zorundaydı. Peki ya size, artık o sıkı orman örtüsünü bir "ışın kılıcı" gibi dijital olarak kesip, altında yatan muhteşem yapıları ortaya çıkarabilen bir teknolojimiz olduğunu söylesem?
İşte bu sihirli teknolojinin adı: Lidar. Gelin, arkeolojide çığır açan bu yöntemin sırlarını birlikte keşfedelim.
Asıl büyüleyici olan kısmı ise şu: Bu milyarlarca lazer darbesi, bilgisayarlar tarafından işlendiğinde, araştırmacılar ağaçların ve bitki örtüsünün dijital olarak "kaldırılabildiği" inanılmaz detaylı bir 3B harita oluşturabilir. Geriye kalan, tertemiz, engebeli arazi modelidir. Ve işte o zaman, insan eliyle yapılmış, binlerce yıldır doğanın altında gizlenmiş yapılar, yollar ve hatta sulama kanalları bile aniden gözler önüne serilir.
[Burada, bir ormanın Lidar öncesi ve sonrası halini gösteren çarpıcı bir karşılaştırmalı görsel hayal edin. Solda yeşil, yoğun bir orman, sağda ise aynı bölgenin, altındaki piramit ve yapıların netçe görülebildiği 3B haritası.]
Siz ne düşünüyorsunuz?
Unutmayın, belki de bir sonraki "Kayıp Şehir" haberi, biz bu satırları okurken bir ekranda belirmek üzere!
İşte bu sihirli teknolojinin adı: Lidar. Gelin, arkeolojide çığır açan bu yöntemin sırlarını birlikte keşfedelim.
Lidar Nedir ve Nasıl Çalışır? Kısaca Açıklayalım
Lidar'ı, lazerlerle çalışan inanılmaz bir "ışık radarı" olarak düşünebilirsiniz. Uçaklardan veya dronelardan yere lazer darbeleri gönderilir. Bu ışık hüzmesi, ağaçlara, yapraklara, dallara ve en nihayetinde yere çarpıp sensöre geri döner. Sensör, bu dönüşün ne kadar sürdüğünü hesaplayarak, nesnelerin tam olarak yerini ve mesafesini belirler.Asıl büyüleyici olan kısmı ise şu: Bu milyarlarca lazer darbesi, bilgisayarlar tarafından işlendiğinde, araştırmacılar ağaçların ve bitki örtüsünün dijital olarak "kaldırılabildiği" inanılmaz detaylı bir 3B harita oluşturabilir. Geriye kalan, tertemiz, engebeli arazi modelidir. Ve işte o zaman, insan eliyle yapılmış, binlerce yıldır doğanın altında gizlenmiş yapılar, yollar ve hatta sulama kanalları bile aniden gözler önüne serilir.
[Burada, bir ormanın Lidar öncesi ve sonrası halini gösteren çarpıcı bir karşılaştırmalı görsel hayal edin. Solda yeşil, yoğun bir orman, sağda ise aynı bölgenin, altındaki piramit ve yapıların netçe görülebildiği 3B haritası.]
Gerçek Bir Hazine Avı: Lidar'ın Keşfettiği Kayıp Şehirler
Lidar sadece teorik bir teknoloji değil; şimdiden tarih kitaplarını yeniden yazdırmaya başladı bile:- Guatemala'daki Maya Uygarlığı: 2016 yılında, Guatemala ormanlarının üzerinde uçan Lidar sistemleri, inanılmaz bir keşfe imza attı. Daha önce boş ve el değmemiş olduğu düşünülen bir bölgede, 60.000'den fazla ev, saray, savunma yapısı ve tarım alanı tespit edildi. Bu, Maya uygarlığının sanılandan çok daha kalabalık ve gelişmiş olduğunu kanıtladı.
- Kamboçya'daki Khmer Medeniyeti: Dünyaca ünlü Angkor Wat tapınağının çevresinde yapılan Lidar taramaları, tapınağın aslında devasa bir "kentsel metropolün" merkezi olduğunu ortaya koydu. Kayıp şehir Mahendraparvata'nın kalıntıları, yoğun ormanın altından gün yüzüne çıkarıldı.
Peki Bu Keşifler Neden Bu Kadar Önemli?
- Zaman ve Maliyet Tasarrufu: Lidar, geniş ve ulaşılması zor alanları geleneksel yöntemlere kıyasla çok daha hızlı ve uygun maliyetle tarayabilir.
- Tarihi Yeniden Yazdırmak: Bu teknoloji, bize antik uygarlıkların nüfus yoğunluğu, tarım teknikleri, mühendislik becerileri ve sosyal organizasyonu hakkında daha önce hayal bile edemediğimiz bilgiler sunuyor.
- Koruma ve Kültür Mirası: Keşfedilen alanlar, yasa dışı yapılaşma veya yağmadan korunmak için işaretlenebilir ve koruma altına alınabilir.
Sizce Sıradaki Büyük Keşif Nereden Gelir?
Lidar teknolojisi hızla gelişiyor ve daha uygun maliyetli hale geliyor. Amazon yağmur ormanlarının derinliklerinde, Orta Afrika'nın balta girmemiş ormanlarında veya Anadolu'nun üzeri toprakla örtülü höyüklerinde daha nice kayıp medeniyetler, sadece bir Lidar taraması kadar uzağımızda olabilir.Siz ne düşünüyorsunuz?
- Sizce Türkiye'de, özellikle Akdeniz veya Karadeniz'in sık ormanlık alanlarında, Lidar ile keşfedilmeyi bekleyen antik yerleşimler olabilir mi?
- Bu teknolojinin, örneğin Hititler veya Urartular gibi Anadolu uygarlıkları hakkında bize neler öğretebileceğini hayal ediyor musunuz?
- Gelecekte, sadece yeryüzünü değil de, su altındaki kayıp şehirleri ortaya çıkarmak için benzer teknolojiler kullanılabilir mi?
Unutmayın, belki de bir sonraki "Kayıp Şehir" haberi, biz bu satırları okurken bir ekranda belirmek üzere!