Alıntı: Tarihçe
Karayazı Doğu Anadolu bölgesinin Yukarı Murat Van bölümünde yer almaktadır. Karayazı’nın sınırları doğuda Ağrı Eleşkirt ve Tutak, Güneyde Karaçoban ve Hınıs, Güney batısında Tekman Kuzeyde Pasinler ve Horasan ilçeleri ile çevrilidir.
Eski adlarından biri Bayraktar ve bir diğer adı da Kardelen olan ama özellikle Kardelen ismiyle hemen hiç anılmayan Karayazı’nın ismindeki ‘yazı’ ibaresi ‘düzlük-ova’ anlamına gelmektedir.
Karayazının en önemli geçim kaynağı hayvancılıktır. Elmalıdere ile Göksu köylerinde kısmen tarım da yapılmaktadır. Son yıllarda az da olsa köyler de arıcılık, tarımsal üretim olarak buğday, arpa, korunga ve yonca ekimi yapılmaktadır. Karayazı arazisinin büyük çoğunluğunu mera, yayla ve çayırlık alanlar teşkil etmektedir.
İlçede karasal iklim özellikleri egemen olup rüzgar genellikle kuzey yönlerinden esmektedir. Kurdo denilen rüzgar ve tipisi ile meşhurdur.
Hınıs ve Karaçoban ile birlikte Hınıs Boğazında yer alan Karayazı ilçemizde bu ilçelerimizle ortak bir kültürel dokuya sahip olup Güneydoğu Bölgesi’nin gelenek göreneklerinden ve halk oyunlarından etkilenmiş bir birikime sahiptir. Bu zengin Karayazı kültürü aynı zamanda Anadolu birlikteliğinin en güzel örneğini vermektedir.
Karayazı’da Tarihi ve Doğal Mekanlar Başlıca Şöyledir;
Cunni Mağarası: Salyamaç Köyün sınırlarında bulunur. İlçe merkezine yaklaşık 6 km uzaklıktadır. Türk tarihi açısından oldukça önem arz eden mağara da Anadolu’ya ilk yerleşen Türk boylarına ait damga ve işaretler bulunmaktadır. Oğuz, Uygur, Orhun alfabelerinden harfler, süvari tasvirleri ve benzeri şekilde 50 adet damga, işaret ve resim bulunan mağarada 24 Oğuz boyunun 12’sine ait damgalar tespit edilmiştir.
Çakmak Dağı: İlçenin hemen arka tarafında bulunan bu dağa kış erken gelir geç biter. Özellikle yaz mevsiminde serinliği ve soğukluğu ile dikkat çekicidir.
Köyceğiz Göleti: İlçe merkezine bağlı Köyceğiz Köyündedir.
Söylemez Ana Kümbeti - Söylemez Baba Kümbeti: Kitabesi olmayıp 14. Yüzyıla ait yapılar oldukları bilinmektedir.
İlçede ayrıca hemen bütün Anadolu’da görüleceği gibi, Köse Hasan, Beyaztaş, Ferviş Baba, Besrail Baba, Halife Mirza gibi ziyaret makam ve mekanları da bulunmaktadır.
2017 yılı Nüfus verilerine göre nüfusu 28.337’ dir.
Kaynak: Karayazı
