T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)
SAYI : 2022/6113-S.22.9380
BAŞVURU NO : 2021/19639
KARAR TARİHİ : 11/05/2022
RET KARARI
BAŞVURAN VEKİLİ / TEMSİLCİSİ :
BAŞVURUYA KONU İDARE : DİYARBAKIR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI
BAŞVURUNUN KONUSU : Şikayetçinin, Diyarbakır ilindeki ulaşım sorunlarına çözüm
bulunması talebi hakkındadır.
BAŞVURU TARİHİ : 16/11/2021
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1) Kurumumuza S.S. Taşıma ve İşletme Kooperatifini temsilen tarafından
yapılan 23/06/2021 tarihli ilk başvuruda şikâyetçi; Diyarbakır ili, Ergani ilçesinde yıllardır toplu
taşıma hizmetine gereksinim duyulduğunu, söz konusu güzergâhta iki adet kooperatif bulunduğunu,
yıllardır çalışma onayı ve plaka talebi için başvuru yaptıklarını, hem Cimer’ e hem de Diyarbakır
Büyükşehir Belediye Başkanlığına müracaat edildiğini, Diyarbakır ilinin 20 yıldır ulaşım konusunda sıkıntı
çektiğini, Gazi Üniversitesinden gelen heyet tarafından ilde çalışmalar yapıldığını, ancak çalışmaların
neticelendirilmediğini, yolcu alma ve güzergâh konusunda resmi bir belirleme olmamasından dolayı iki
kooperatifin karşı karşıya geldiğini, bu durumdan dolayı vatandaşların mağdur olduğunu, bir yılı aşkın
süredir ulaşım konusunda rapor çalışması yapacak bir firma ile anlaşıldığını, ancak resmi bir sonuç ve
işlem yapılmadığını, İdare tarafından ihale yapılacak, size haber vereceğiz diye söylemlerde
bulunulduğunu iddia ederek kooperatif üye ve dolmuşlarına plakanın verilmesi talep edilmiştir.
Söz konusu başvuruya Kurumumuz tarafından 02/08/2021 tarihinde gönderme kararı verilmiş, söz
konusu kararda özetle; Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Başvuru ve usulü” başlıklı 17’nci
maddesinin dördüncü fıkrasında, Kamu Denetçiliği Kurumuna başvuruda bulunulabilmesi için, 2577 sayılı
İdari Yargılama Usulü Kanununda öngörülen idari başvuru yollarının veya özel kanunlarda yer alan zorunlu
idari başvuru yollarının tüketilmesinin gerekli olduğu, idari başvuru yolları tüketilmeden yapılan
Bu belge, güvenli elektronik imza ile imzalanmıştır.
Kavaklıdere Mah. Zeytindalı Caddesi No:4 Çankaya/ANKARA
Kep Adresi:
[email protected]
1 / 9
başvuruların ilgili idareye gönderileceği, hüküm altına alınmıştır. Bu kapsamda, şikâyetçinin şikâyete konu
ettiği hususla ilgili olarak başvuru dilekçesinde İdareye başvuruda bulunulduğu ve İdare tarafından yaklaşık
7 aydır cevap verilmediği ifade edilse de ilgili idareye başvurduğuna dair imza ve tarih bilgilerini içeren,
güncel antetli bilgi ve belge bulunmadığı, dosya ekinde herhangi bir evrak sunulmadığı tespit edilmiştir. Bu
noktada dostane çözüme ilişkin hükümler hatırlatılarak şikâyete konu iddianın incelenmesi ve talebin
değerlendirilmesini teminen şikâyet başvurusunun ilgili idareye gönderilmesi gerektiği değerlendirilmiştir.
Başvuranın ile ilgili talebin yasal mevzuat kapsamında değerlendirilmesini teminen ERGANİ BELEDİYE
BAŞKANLIĞINA GÖNDERİLMESİNE ve bu hususun BAŞVURANA TEBLİĞİNE karar verilmiştir.
S.S. Taşıma ve İşletme Kooperatifini temsilen (TCNO: ) tarafından
yapılan tarihli ikinci başvuruda özetle; yaklaşık 20 yıldır Diyarbakır ilinde ulaşım ile alakalı
hiçbir çalışma yapılmadığı, toplu taşıma araçlarına ihtiyaç duyulduğu, kooperatifleri tarafından toplu
taşıma dolmuşları için plaka talep edildiği, ulaşım konusunda master planı yapıldığı, ancak sonuçsuz
kaldığı, İdareye CİMER aracılığıyla yapılan başvurulara İdare tarafından “ihale ile verilecek, size haber
vereceğiz” diye söylemlerde bulunulduğu, Kars ili örneğinde olduğu gibi ihale ile vermenin kaosa sebep
olacağının düşünüldüğü, Kamu Denetçiliği Kurumu tarafından gönderilen Gönderme kararı akabinde
ulaşım raporu hazırlandığı ve taleplerinin tam anlaşılmayarak UKOME tarafından görüşüldüğü ve
reddedildiği, Ayrıca yıllardır kurum eliyle ihmal edilen ve alınmayan bedelin sorumluluğu, işlemi
yapmayan UkOME yetkililerinde olduğu gibi, alınmayan vergi bedelinin toplamı ihale ile alınacak paranın
çok üstünde olduğu, taraflarına tebliğ edilen kararda belirtilen “…Yeni güzergâh açma ve bu
güzergâhlarda çalışacak olan araçlar ihale usulü ile belirlenecek olup; arz talep doğrultusunda toplu
taşıma hat ve araç artışı için ihale yapılması’’ cümleleri ilgili birim ve yetkililerin konudan nedenli uzak,
ciddiyet dışı çalışmalarının olduğunu gösterdiği iddia ve ifade edilerek kooperatif üyelerine plaka tahsisi
talep edilmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2) Kamu Denetçiliği Kurumumuzca verilecek karara esas olmak üzere başvuru belgesinde yer alan talebin
karşılanabilmesi ve eğer mümkünse ilgili idare ile başvurucu arasında muhtemel bir dostane çözümün tesisi
amacı ile 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu hükümleri uyarınca inceleme ve araştırma
gerçekleştirilmiştir. 6328 sayılı Kanunun “Bilgi ve belge istenmesi” başlıklı 18’inci maddesi hükmü
uyarınca 01/03/2022 tarihli ve sayılı yazımız ile Diyarbakır Büyükşehir Belediye
Başkanlığından bilgi ve belge talep edilmiş olup, ilgili İdarenin 18/04/2022 tarihli ve sayılı cevabi
yazısında özetle;
2.1) Şikâyetçi vekili tarafından yapılan başvurunun UKOME tarafından değerlendirildiği, ilgili mevzuat
çerçevesinde 30/06/2021 tarih ve sayılı kararı ile reddedildiği,
2.2) Adı geçen kooperatife ait Ergani sınırları içerisinde belirlenmiş herhangi bir güzergâh olmadığı,
kooperatifin tesciline kayıtlı toplu taşıma aracı bulunmadığı, bundan dolayı da diğer kooperatiflerle
herhangi bir uyuşmazlık ve karşı karşıya kalınması durumunun söz konusu olmadığı,
2.3) Ergani ilçe merkezinde çalışan 1 adet kooperatif bulunduğu, bu kooperatife bağlı 70 adet 17 koltuk
kapasiteli minibüsler ile toplu taşıma hizmeti verildiği, kooperatife ait belirlenen güzergâhların 28/06/2018
tarih ve sayılı UKOME kararı ile belirlendiği,
2.4) Ergani- Diyarbakır arası çalışan ise 3 adet kooperatif bulunduğu, bu kooperatiflere bağlı 90 adet 17
Bu belge, güvenli elektronik imza ile imzalanmıştır.
Kavaklıdere Mah. Zeytindalı Caddesi No:4 Çankaya/ANKARA
Kep Adresi:
[email protected]
2 / 9
koltuk kapasiteli minibüsler ile toplu taşıma hizmet verildiği, bunlarla ilgili güzergâh ve araç sayılarının
13/01/2016 tarih ve , 17/05/2017 tarih ve ve 30/06/2021 tarih ve sayılı
UKOME kararları ile belirlendiği,
2.5) Büyükşehir Belediyesine ait Ergani şehir merkezinde toplu taşıma hizmeti veren 9 metrelik 10 adet
otobüs ve Ergani-Diyarbakır arasında ise 12 metrelik 4 adet otobüsler ile toplu taşıma hizmeti verildiği
ifadelerine yer verilmiştir.
III. İLGİLİ MEVZUAT
3) 18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasa’sının "Dilekçe, Bilgi Edinme ve
Kamu Denetçisine Başvurma Hakkı" başlıklı 74’üncü maddesinde; “... Herkes, bilgi edinme ve kamu
denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan
Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler. ... ” ,
4) 14/06/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun "Kurumun Görevi"
başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikâyet üzerine, idarenin
her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde,
hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla
görevlidir.”,
4.1) Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında
Yönetmelik’in “Karar verme süresi” başlıklı 36’ncı maddesinde, “Kurum, inceleme ve araştırmasını
şikâyet tarihinden itibaren en geç altı ay içinde sonuçlandırır…”,
5) 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun "İl ve İlçe Trafik Komisyonları"
başlıklı 12’inci maddesinde, ‘‘İl ve İlçe Trafik Komisyonlarının kuruluşu ile görev ve yetkileri: …( b )
bendinde Görev ve Yetkiler:
1. İl sınırları içinde mahalli ihtiyaç ve şartlara göre trafik düzeni ve güvenliğini sağlamak amacıyla gerekli
tedbirleri almak,
2. Trafiğin düzenli bir şekilde akımını sağlamak bakımından alt yapı hizmetleri ile ilgili tedbirleri almak,
trafikle ilgili sorunları çözümlemek, bütün ülkeyi ilgilendiren Trafik Güvenliği Yüksek Kurulunun
müdahalesini gerektiren hususları İçişleri Bakanlığına iletmek.
3. Karayolu taşımacılığına ait mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, trafik düzeni ve güvenliği yönünden
belediye sınırları içinde ticari amaçla çalıştırılacak yolcu ve yük taşıtları ile motorsuz taşıtların çalışma
şekil ve şartları, çalıştırılabileceği yerler ile güzergâhlarını tespit etmek ve sayılarını belirlemek,’’,
6) 10/07/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun "Tanımlar" başlıklı 3’üncü
maddesinde, “Bu Kanunun uygulanmasında, (Değişik: 12/11/2012-6360/4 mad.) Büyükşehir belediyesi:
Sınırları il mülki sınırı olan ve sınırları içerisindeki ilçe belediyeleri arasında koordinasyonu sağlayan;
idarî ve malî özerkliğe sahip olarak kanunlarla verilen görev ve sorumlulukları yerine getiren, yetkileri
kullanan; karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişisini, ifade eder”,
6.1) " Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin Görev ve Sorumlulukları " başlıklı 7’inci maddesinin
birinci fıkrasının (f) bendinde, “Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır:…
Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini
plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve
toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek;
Bu belge, güvenli elektronik imza ile imzalanmıştır.
Kavaklıdere Mah. Zeytindalı Caddesi No:4 Çankaya/ANKARA
Kep Adresi:
[email protected]
3 / 9
durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit
etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin
gerektirdiği bütün işleri yürütmek. ”; (p) bendinde, “Büyükşehir içindeki toplu taşıma hizmetlerini
yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek, büyükşehir sınırları
içindeki kara ve denizde taksi ve servis araçları dâhil toplu taşıma araçlarına ruhsat vermek. (Ek cümle:
16/5/2018-7144/14 mad.) Büyükşehir içindeki toplu taşıma hatlarıyla ilgili olarak; şehir merkezine olan
uzaklık, nüfus ve hattı kullanan sayısı kriterleri esas alınarak tespit edilecek hatlarla ilgili toplu taşıma
hizmetlerinin işlettirilmesine karar vermek. ”;
Söz konusu maddenin 2’nci fıkrasında, “… Büyükşehir belediyeleri, birinci fıkranın (p) bendinin ikinci
cümlesinde yer alan kriterler esas alınarak büyükşehir belediye meclisi kararıyla belirlenen yerlerdeki
toplu taşıma hatlarının işletmesinin o bölgede kurulu taşıma birlik veya kooperatiflerinden temin
edilmesine karar verebilir. Bu durumda ihaleye katılacaklarda ve kullanılacak taşıma araçlarında
aranacak şartlar belediyelerce belirlenir. …”
6.2) "Ulaşım Hizmetleri" başlıklı 9’uncu maddesinin birinci fıkrasında, “ (Değişik birinci fıkra:
12/11/2012-6360/8 mad.) Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerindeki her türlü
taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla büyükşehir belediye başkanı ya da
görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile, Türkiye
Şoförler ve Otomobilciler Federasyonunun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisinin katılacağı Ulaşım
Koordinasyon Merkezi kurulur. İlçe belediye başkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların
görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar. Ulaşım Koordinasyon Merkezi
toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili üye olarak belirlenmeyen ulaşım sektörü ile ilgili kamu
kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından ihtisas meslek odalarının temsilcileri de davet edilerek
görüşleri alınır.”, ikinci fıkrasında, “Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini
plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park
yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dâhilinde il trafik komisyonunun
yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır.”, üçüncü fıkrasında, “Ulaşım koordinasyon
merkezi kararları, büyükşehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe girer.”, dördüncü fıkrasında,
“Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu
kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır.’’ altıncı fıkrasında; “Büyükşehir belediyelerine bu
Kanun ile verilen görev ve yetkilerin uygulanmasında, 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik
Kanununun bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.”,
7) 15/06/2006 tarihli ve 26199 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Büyükşehir Belediyeleri
Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliğinin " Görev ve Yetkileri" başlıklı 18’inci maddesinde,
“UKOME, büyükşehir içindeki kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık
hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesini sağlamak üzere; ulaşım, trafik ve toplu taşıma
konularında üst düzeyde yönlendirici karar alma, uygulama, uygulatma ve ilgili mevzuattaki usulüne göre
gereken tesisleri kurma, kurdurma ve işletme hak ve yetkilerine haizdir. Bu amaçla;
a) Büyükşehir belediyesinin sınırları içinde, mevzuatla yetkili kılındığı durumlarda mahalli ihtiyaç
ve şartlara göre trafik düzeni ve güvenliğini sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri almakla,
b) Büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde nazım plan çerçevesinde, arazi kullanım ve
ulaşım planlama çalışmalarıyla büyükşehir ulaşım planını yapmak, yaptırmak, uygulamak ve uygulatmak
için gereken karar ve tedbirleri almakla,
c) Trafiğin düzenli bir şekilde akımını sağlamak bakımından alt yapı hizmetleri ile ilgili tedbirleri
almak, trafikle ilgili sorunları çözümlemek, trafikle ilgili olarak ülkeyi ilgilendiren veya mevzuat değişikliği
Bu belge, güvenli elektronik imza ile imzalanmıştır.
Kavaklıdere Mah. Zeytindalı Caddesi No:4 Çankaya/ANKARA
Kep Adresi:
[email protected]
4 / 9
gerektiren hususları İçişleri (Ek ibare: RG-23/5/2019-30782) ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığına
iletmekle,
ç) Kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma
araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; otobüs, taksi,
dolmuş ve servis durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç
park yerlerini tespit etmek, gerçek ve tüzel kişiler ile resmi ve özel kurum ve kuruluşlara ait otopark olmaya
müsait boş alan, arazi ve arsaları geçici otopark yeri olarak ilan etmek ve bunların sahiplerine veya üçüncü
şahıslara işletilmesi için izin vermek, izin verilen otoparklar ile karayolu üzerindeki diğer park
yerlerinde (Değişik ibare: RG-25/4/2014-28982) engelliler için işaretlerle belirlenmiş bölümler
ayrılmasını sağlamakla,
d) Karayolu taşımacılığına ait mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, trafik düzeni ve güvenliği
yönünden belediye sınırları içinde ticari amaçla çalıştırılacak yolcu ve yük taşıtları ile motorsuz taşıtların
çalışma şekil ve şartları ile bu taşıtların teknik özelliklerini tespit etmek, çalıştırılabileceği yerler ile
güzergâhlarını tespit etmek ve sayılarını belirlemek, bunlara izin ve çalışma ruhsatı vermekle,
e) Büyükşehir belediyesinin sınırları içinde, ulaşım, toplu taşıma ve trafik mevzuatının büyükşehir
belediyesine verdiği yetki doğrultusunda uygulamaya yönelik yönlendirici karar almak ve görüş
oluşturmakla,… görev ve yetkilidir.’’
7.1) "Toplantı" başlıklı 19’uncu maddesi birinci fıkrasında, ‘‘UKOME büyükşehir belediye başkanının
veya görevlendireceği kişinin başkanlığında, 17’nci maddede belirtilen üyelerle önceden kararlaştırılan
tarih ve yerde toplanır.’’ ikinci fıkrasında, ‘‘Başkanın gerekli gördüğü hallerde veya üyelerin yazılı teklifi
ve başkanın daveti üzerine belli konuların görüşülüp karara bağlanmasını ve uygulamaya konulmasını
sağlamak üzere en geç bir hafta içerisinde toplanır. ’’ üçüncü fıkrasında, ‘‘Toplantılarda belirlenen
gündem dışında üyelerin teklif ettiği konular, kurul tarafından kabul edilmek şartıyla görüşülebilir. ’’ ,
8) 02/04/1986 tarih ve 10553 sayılı Ticari Plakaların Verilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar
Hakkında Bakanlar Kurulu Kararının "Kapsam" başlıklı 2’nci maddesinde, ‘‘Bu Karar, 2918 sayılı
Karayolları Trafik Kanununun 12'nci maddesi hükümlerine göre, İl Trafik komisyonlarınca plaka tahdidi
kararı alınan İllerde uygulanır. (Değişik: 04.06.1998- 23362)’’,
8.1) "Ticari Plakaların Verilme Usul ve Esasları" başlıklı 5’inci maddesinde, ‘‘Ticari plaka, kapalı
teklif usulü ile aşağıdaki şartlar dikkate alınarak, trafik komisyonunun tespit edeceği esaslara göre verilir.
a. İlin ihtiyacı dikkate alınarak dağıtılacak ticari plaka sayısı trafik komisyonunca tespit edilecek ticari
plakanın serbest piyasadaki tahmini bedelinin %80'ine tekabül eden muhammen bedeli, müracaat şekli,
süresi, ihale zamanı ve diğer hususlar mahalli vasıta ve/veya en az iki gazete ile kamuoyuna duyurulur.
b. Tespit edilen ticari plakalar ikişer aylık dönemlerde bir yılda altı defa verilebilir.
c. Kapalı teklif zarfları trafik komisyonları huzurunda açılır ve en yüksek bedeli teklif edenlerde başlamak
üzere o dönem için tespit edilen miktarda ticari plaka verilir. Eşit ücret teklif edenler arasında trafik
komisyonu huzurunda kura çekilir.
d. Müracaat edenlerden, trafik komisyonunun tespit edeceği muammen bedelin 1/5'i teminat olarak peşin
alınır. Plaka bedelinin kalan kısmı ödenmedikçe plaka almaya hak kazananlara ticari plaka verilmez,
kazanamayanların teminatları iade edilir.” düzenlemelerine yer verilmiştir.
IV. KAMU DENETÇİSİ AV. FATMA BENLİ YALÇIN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ’NE ÖNERİSİ
9) Kamu Denetçisi tarafından; başvuranın iddiaları, İdarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve
tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirilerek; söz konusu dosya hakkında hazırlanan Ret Karar Önerisi
Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
Bu belge, güvenli elektronik imza ile imzalanmıştır.
Kavaklıdere Mah. Zeytindalı Caddesi No:4 Çankaya/ANKARA
Kep Adresi:
[email protected]
5 / 9
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme
10) Şikâyetçi kooperatif temsilcisi tarafından, iş bu Kararın “I. Başvuranın İddia ve Talepleri” başlıklı
bölümünde yer verildiği üzere, yıllardır Diyarbakır ilinde toplu taşıma sorununa çözüm bulunulmadığı ve
konunun çözüme kavuşturulması noktasında kooperatif üyelerine plaka tahsis edilmesine yönelik olarak
İdareye yapmış oldukları başvurunun ihale yapılacağı gerekçesiyle reddedildiği, bu durumun İdare
tarafından konuya ciddiyetten uzak bakıldığını gösterdiği iddia edilerek kooperatif üyelerine plaka tahsis
edilmesi talep edilmektedir.
11) Ülkemizde kentlerin gelişmesi ve yoğunlaşan nüfus dolayısıyla yolcu taleplerinin artması durumu ile
karşılaşılmaktadır. Aynı zamanda vatandaşlar için kent içi ulaşımın hızlı, konforlu, ucuz, kolay ve
erişilebilir olması hususları da büyük önem taşımaktadır. Kent içi ulaşımda insanların daha kısa sürede,
ekonomik ve güvenli bir şekilde seyahat etmesi, sürdürülebilirlik ilkelerine uygun, yolcularına karşı
sorumlu ve çevreye duyarlı bir sistemin etkinleştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda yürürlükte
bulunan çeşitli kanun ve yönetmeliklerle yerel yönetimlere kent içi sürdürülebilir ve dengeli ulaşımın
sağlanması ile ulaşımın sağlıklı bir şekilde işletilebilmesi için ulaşım hizmetlerinin sunulmasında önemli
görev ve sorumluluklar yüklenmiştir.
12) 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7’nci maddesinde Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin
görev ve sorumluluklarının belirlendiği, söz konusu maddenin birinci fıkrasının (f) bendinde;
“Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini
plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve
toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek;
durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit
etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin
gerektirdiği bütün işleri yürütmek.’’ hükmü ile ulaşım ana planının yapılmasının ve söz konusu maddenin
(p) bendinde, Büyükşehir içindeki toplu taşıma hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri
kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek, büyükşehir sınırları içindeki kara ve denizde taksi ve servis
araçları dahil toplu taşıma araçlarına ruhsat vermenin Büyükşehir Belediyesinin yetki alanında olduğu
belirtilmiştir. Ayrıca söz konusu yetkinin Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 9’uncu maddesi hükümleri
ve Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği’nin 18’inci maddesi hükümleri
kapsamında UKOME aracılığıyla gerçekleştirileceğine hükmedilmiştir. Yine söz konusu maddenin 2’nci
fıkrasında, Büyükşehir belediyeleri, birinci fıkranın (p) bendinin ikinci cümlesinde yer alan kriterler esas
alınarak büyükşehir belediye meclisi kararıyla belirlenen yerlerdeki toplu taşıma hatlarının işletmesinin o
bölgede kurulu taşıma birlik veya kooperatiflerinden temin edilmesine karar verebileceği, bu durumda
ihaleye katılacaklarda ve kullanılacak taşıma araçlarında aranacak şartlar belediyelerce belirleneceği
düzenlemesine yer verilmiştir.
13) Başvuru konusu somut olayda özetle, şikâyetçi kooperatif temsilcisi tarafından, Diyarbakır ili Ergani
ilçesinde toplu taşıma minibüslerine ihtiyaç duyulduğu gerekçesiyle bu hizmeti kendilerinin yapmak
istediğini bildiren ve hat tahsis edilmesi talebini içeren dilekçe ile idareye başvuruda bulunulduğu,
Söz konusu talebin 30/06/2021 tarihli UKOME toplantısında görüşüldüğü, yeni toplu taşıma araçlarına
ihtiyaç duyulması halinde 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanununun ilgili madde hükümleri ve
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu çerçevesinde arz talep dengesi doğrultusunda ihale usulü ile
Bu belge, güvenli elektronik imza ile imzalanmıştır.
Kavaklıdere Mah. Zeytindalı Caddesi No:4 Çankaya/ANKARA
Kep Adresi:
[email protected]
6 / 9
belirleneceğinin ilgilisine bildirildiğinin anlaşıldığı,
Şikâyetçi temsilcisi tarafından Kurumumuza yapılan başvuruda yolcu alma ve güzergâh konusunda resmi
bir belirleme olmamasından dolayı iki kooperatifin karşı karşıya geldiği, bu durumdan dolayı vatandaşların
mağdur olduğu, bir yılı aşkın süredir ulaşım konusunda rapor çalışması yapacak bir firma ile anlaşıldığı,
ancak resmi bir sonuç ve işlem yapılamadığı, İdare tarafından “ihale yapılacak, size haber vereceğiz” diye
söylemlerde bulunulduğu, ancak taraflarına tebliğ edilen kararda belirtilen “…Yeni güzergâh açma ve bu
güzergâhlarda çalışacak olan araçlar ihale usulü ile belirlenecek olup; arz talep doğrultusunda toplu
taşıma hat ve araç artışı için ihale yapılması’’ cümlelerinin ilgili birim ve yetkililerin konudan nedenli
uzak, ciddiyet dışı çalışmalarının olduğunu gösterdiği, ilgili mevzuatta “yerel kooperatifler belediye meclis
kararı ile güçlendirilmelidir." ifadesine yer verildiği, bu duruma uygun olarak ve Devletin sosyal adalet
anlayışına binaen, ulaşım hizmetini ihale ile varlıklı zenginlere vermek yerine kooperatif üyelerine tahsisi
gerektiği ifadeleriyle Kurumumuza başvuruda bulunulduğu, söz konusu başvurunun çözümü amacıyla
Kurumumuzca bilgi ve belge talep edildiği, İdarenin cevabi yazısında özetle, adı geçen kooperatife ait
Ergani sınırları içerisinde belirlenmiş herhangi bir güzergâh olmadığı, kooperatifin tesciline kayıtlı toplu
taşıma aracı bulunmadığı, bu nedenle diğer kooperatiflerle herhangi bir uyuşmazlık ve karşı karşıya
kalınması durumu olmadığı bildirilmiştir.
14) 10 Aralık 2003 tarih ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 3’üncü maddesinin
“a” bendinde genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin mahallî idareleri de kapsadığı, ayrıca 2886
sayılı Devlet İhale Kanunun kapsamının genel bütçeye dâhil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare
ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma
işlerinin mezkûr Kanunda yazılı hükümlere göre yürütüleceğine hükmedildiği, bu kapsamda İdare
tarafından taşıma işi kapsamındaki iş ve işlemler için ‘ihale yapılarak ilan verilmesi halinde
haberdar olunacağının bildirilmesi’ durumunun söz konusu Kanun hükümlerine istinaden olduğu
görülmektedir. Bir başka deyişle İdarenin ulaşım işini ihale ile vermesi ilgili yasa hükümleri gereğidir.
14.1) Nitekim benzer bir dosya kapsamında Kurumumuza sunulan mahkeme kararlarında da taşıma işi
kapsamında peron tahsis işinin ihale yapılmak suretiyle tesis edileceğine hükmedilmiştir. Sakarya 2. İdare
Mahkemesinin 2015/243 E.-2015/1122 K. No.lu kararında; ‘Mahkememizin bu kararı ile oluşturulacak
gişe niteliğindeki yazıhane, büro ve yolcu peronunun tahsisine ilişkin işlemlerin ise davalı idarece önceki
firmalara yapılan uygulamalar esas alınarak (kiralama, ihale vs.) gerçekleştirilebileceği de açıktır.’
ibaresi ile ve Sakarya 1. İdare Mahkemesinin 2017/158 E.- 2018/167 K. No.lu kararında; ‘Davacının
başvurusu üzerine Sakarya 2. İdare Mahkemesinin E:2015/243 E.-2015/1122 sayılı kararı uyarınca
idarece harekete geçildiği, davacıya Sakarya Şehirlerarası Otobüs Terminalinde yolcu taşıma işi
yapabilmek üzere peron tahsisi için ihale yapılmak üzere davacının ihale talebine yönelik başvuru
yapmasının istenildiği ve yargı kararının ifası amacıyla işlem tesis edildiği görülmekte olup, yargı
kararının yerine getirilmediğinden bahisle açılan iş bu tam yargı davasının reddi gerektiği
anlaşılmaktadır.’ hükmü ile de peron tahsisi işleminin ilgili kanun kapsamında kiralama, ihale yoluyla
yapılmasının tespit edildiği, şikâyetçinin de diğer istekliler gibi idare tarafından çıkılacak ihale ilanlarının
takip edilerek katılım sağlayabileceği değerlendirilmiştir.(2021/7968 no.lu dosya)
15) Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde, şikâyetçinin iddiaları, idarenin konu ile ilgili
açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; 5216 sayılı
Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 7’nci maddesi hükümlerine istinaden Büyükşehir içindeki toplu taşıma
hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla işletilecek her türlü toplu taşıma araçlarının belirlenmesinin
Büyükşehir Belediyesinin yetki ve görev alanında olduğu, söz konusu görev ve yetkinin mezkur Kanun
hükümlerine istinaden UKOME aracılığıyla kullanıldığı, Ergani ilçe merkezinde ve Diyarbakır il
Bu belge, güvenli elektronik imza ile imzalanmıştır.
Kavaklıdere Mah. Zeytindalı Caddesi No:4 Çankaya/ANKARA
Kep Adresi:
[email protected]
7 / 9
merkezinde çalışan araç sayılarının UKOME Kararlarıyla belirlendiği, dosya kapsamında şikâyetçi
temsilcisinin taleplerinin UKOME tarafından değerlendirildiği ve ilgili mevzuat çerçevesinde
30/06/2021 tarih ve sayılı UKOME kararı ile reddedildiği, söz konusu kararda özetle;
tarafından yapılan başvuruda, Ergani ilçesinde toplu taşıma minibüslerine ihtiyaç
duyulmasından dolayı bu hizmeti kendilerinin yapmak istedikleri ve bu nedenle belediyenin tahsis
edeceği hatları kendilerine vermesinin talep edildiği, söz konusu başvuru ile yapılan çalışmalar
neticesinde, yeni toplu taşıma güzergâhlarına ya da toplu taşıma araç artışına ihtiyaç duyulması
durumunda,5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanununun 7’nci ve 9’uncu maddeleri, Büyükşehir
Belediyeleri Ulaşım Koordinasyon Merkezi Yönetmeliğinin 28’inci maddesi ve 2886 sayılı Devlet İhale
Kanunu çerçevesinde arz talep dengesi doğrultusunda, mevzuat gereği, yeni güzergâh açma ve bu
güzergâhlarda çalışacak olan araçlar ihale usulü ile belirlenecek olup, arz talep dengesi doğrultusunda toplu
taşıma hat ve araç artışı için ihale yapılması durumunda ilanen duyurulacağı ifadelerine yer verildiği, Devlet
İhale Kanunu kapsamında yapılması gereken iş ve işlemler kapsamında olan bir işin (toplu taşıma
ile ilgili iş ve işlemlerin) ihale yapılmak suretiyle yapılabileceği, ilgili İdarenin Devlet İhale Kanunu
dışında işlem yapamayacağı, Kurumumuzun da toplu ulaşım işini ihalesiz olarak belli bir kooperatife ya
da kooperatif üyelerine verilmesi konusunda karar verme yetki ve görevinin bulunmadığı, ayrıca İdarenin
cevabi yazısında; adı geçen kooperatife ait Ergani sınırları içerisinde belirlenmiş herhangi bir güzergah
olmadığı, kooperatifin tesciline kayıtlı toplu taşıma aracı bulunmadığı, bundan dolayı da diğer
kooperatiflerle herhangi bir uyuşmazlık ve karşı karşıya kalınması durumunun söz konusu olmadığı
yönünde bilgi verildiği hususları dikkate alındığında, ilgili İdarenin başvuruya konu Kooperatifin
talebinin reddi işleminde hukuka ve hakkaniyete aykırılık tespit edilememiştir.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
16) İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu
Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi
yönetim ilkeleri" başlıklı 6’ncı maddesinde yer verilmiş olup; Kurumumuzun bilgi ve belge talebine süresi
içinde cevap verildiği, İdarenin başvuranla ilgili işlemlerinde ‘kanunlara uygunluk’, ‘makul sürede karar
verme’, ‘hesap verilebilirlik’, ‘şeffaflık’, ‘kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi’ ilkelerine uygun
davrandığı, ancak idarenin, şikâyetçiye verdiği cevapta hangi sürede hangi mercilere başvurabileceğini
göstermediği bu nedenle ‘karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi’ ilkesine uymadığı tespit
edildiğinden, İdarenin bahse konu ilkelere uygun davranması önerilmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
17) 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun 21’inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, bu Ret
Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem
tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup İdarenin işlem ve
eylemlerine karşı Diyarbakır İdare Mahkemesinde yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
İlgili mevzuat hükümleri, yukarıda yer verilen açıklamalar ve dosya kapsamına göre; BAŞVURUNUN
REDDİNE,
