“Devletin Şehre Dönüşü: İstanbul İçin Stratejik Kamu Yatırımları Rehberi” (Kendi Yazdığım Kitap)

İKLİM POLİTİKALARI VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ALANINDA HÜKÛMETİN ÖNCELİKLİ YATIRIMLARI (İSTANBUL)​

İstanbul, artan nüfusu, hızlı kentleşmesi, betonlaşan kıyıları, azalan yeşil alanları ve kırılgan altyapısı ile iklim değişikliğinden en fazla etkilenecek mega kentlerden biridir. Deniz seviyesi yükselmesi, aşırı sıcaklar, ani sel baskınları, kuraklık ve hava kirliliği gibi riskler, İstanbul’un çevresel taşıma kapasitesini tehdit etmektedir. Türkiye Cumhuriyeti hükûmetinin İstanbul’da “İklim Politikaları ve Sürdürülebilirlik” alanında yapacağı stratejik yatırımlar; şehrin iklim direncini artırmak, yeşil dönüşümü hızlandırmak ve sürdürülebilir yaşamı garanti altına almak açısından hayati önemdedir.

---

1. İstanbul İklim Direnci Ana Planı ve Uygulama Merkezi​

• Tüm bakanlıklar, belediyeler, akademi ve STK’ların katkısıyla hazırlanacak; sel, kuraklık, aşırı sıcak, deniz seviyesi yükselmesi gibi risklere karşı çok sektörlü, ilçelere özel uyum stratejileri içerecek.
• Bir “İklim Direnci İzleme ve Koordinasyon Merkezi” ile uygulama takibi yapılmalı.

---

2. Yeşil Kamu Binaları ve Enerji Etkin Dönüşüm Programı​

• Valilik, hastane, okul, vergi dairesi gibi tüm kamu binaları için güneş enerjisi panelleri, gri su dönüşüm sistemleri, yalıtım ve karbon nötr hedefli dönüşüm projeleri geliştirilmeli.

---

3. İstanbul Karbon Ayak İzi İzleme ve Raporlama Platformu​

• Kamu-özel sektör-yerel yönetimlerin yıllık sera gazı emisyonlarını ölçümleyen ve halkla paylaşan dijital bir açık veri platformu kurulmalı.
• Karbon salımının azaltımı için sektörel hedefler belirlenmeli.

---

4. Kamu Kontrollü Şehir Ormanı ve Yeşil Koridorlar Ağı​

• Kıyıdan iç kesimlere kadar uzanan “yeşil kuşaklar” ve şehir içi orman alanları oluşturulmalı.
• Karbon yutağı etkisi, hava kalitesi ve sıcaklık düşürücü etkisiyle iklim direnci artar.

---

5. Yağmur Suyu Hasadı ve Mikro Rezervuar Yatırımları​

• Kamu binalarında, meydanlarda, otoparklarda ve büyük parklarda yağmur suyu toplama sistemleri kurulmalı.
• Bu sular, peyzaj sulaması, itfaiye suyu ve tarımsal destek için kullanılmalı.

---

6. Sıfır Atık ve Geri Dönüşüm Ekosistemi Teşvikleri​

• Bakanlık ve yerel yönetimler iş birliğiyle sıfır atık noktaları yaygınlaştırılmalı, geri dönüşüm kooperatifleri desteklenmeli.
• Plastik, cam, metal ve elektronik atık için dijital takip sistemleri kurulmalı.

---

7. Yeşil Ulaşım Altyapısı ve Elektrikli Araç Şarj Ağları​

• Hükûmete bağlı tüm kamu araçlarının elektrikliye dönüşümü sağlanmalı.
• Mega AVM’ler, kamu otoparkları ve anayol kenarlarında kamu destekli hızlı şarj istasyonları kurulmalı.

---

8. İklim Dostu Kentsel Tarım ve Gıda Politikaları​

• Dikey tarım, hidroponik sistemler, şehir bostanları ve iklim dirençli yerel türlerin üretimi için destek programları geliştirilmeli.

---

9. Marmara Denizi ve İstanbul Boğazı Ekosistemi Koruma Programı​

• Marmara Denizi, Boğaz ve Haliç’te karbon tutucu deniz çayırları, plankton dengesi ve oksijen oranı izlenmeli.
• Balıkçılık faaliyetleri, atık su deşarjları ve gemi kaynaklı kirlilik sıkı denetime alınmalı.

---

10. Kamu İklim Okuryazarlığı ve Bilinçlendirme Kampanyaları​

• Okullar, üniversiteler ve medya üzerinden iklim krizi, bireysel karbon ayak izi ve sürdürülebilir yaşam konularında uzun vadeli kamu bilgilendirme kampanyaları başlatılmalı.

---

11. İklim Finansmanı ve Yeşil Tahvil Destekleme Ofisi (İstanbul)​

• Belediyeler ve özel sektörün sürdürülebilir projeleri için ulusal ve uluslararası kaynaklara erişimini kolaylaştıracak bir “Yeşil Finans Merkezi” kurulmalı.

---

12. Isı Adası Etkisini Azaltacak Kentsel Soğutma Projeleri​

• Yoğun yapılaşmış ilçelerde gölgelik sistemler, su perdeleri, yansıtıcı yüzeyler ve yeşil çatılar ile mikro-klimatik önlemler alınmalı.

---

13. İstanbul Çevresel Afet Risk Haritası ve Dayanıklılık Endeksi​

• Sel, kuraklık, heyelan, yangın ve aşırı sıcaklara karşı ilçelere özel risk ve hazırlık haritaları çıkarılmalı; müdahale planları geliştirilmelidir.

---

14. İklim Dayanıklı Altyapı ve Taşkın Önleme Tünelleri​

• Yüzey akışlarını kontrol altına alacak, denize kontrollü deşarj sağlayacak altyapı tünelleri ve yeşil su yolları inşa edilmeli.

---

15. İstanbul Hükûmet Yerleşkelerinde Net Sıfır Emisyon Pilotları​

• Pilot uygulama olarak yeni hükûmet kampüsleri ve binaları “net sıfır karbon” hedefiyle tasarlanmalı; bu yapıların deneyimi tüm Türkiye’ye model olarak yayılmalı.

---

Bu yatırımlar sayesinde İstanbul:

• İklim krizine daha hazırlıklı,
• Karbon salımı düşük,
• Afetlere karşı dirençli,
• Doğayla barışık ve yeşil bir metropole dönüşebilir.

KAMUOYUNU BİLGİLENDİRME, BASIN VE İLETİŞİM ALANINDA HÜKÛMETİN ÖNCELİKLİ YATIRIMLARI (İSTANBUL)​

İstanbul gibi nüfus, medya ve bilgi yoğunluğu açısından Türkiye’nin merkezi olan bir şehirde, kamuoyunun doğru, hızlı ve şeffaf şekilde bilgilendirilmesi; hem demokrasinin hem de kamu güvenliğinin temel dayanaklarından biridir. Ancak mevcut durumda, merkezi hükûmetin halkla iletişimi çoğunlukla tepkisel, dağınık, yeterince yerel hassasiyet taşımayan ve çift yönlü olmayan bir yapıya sahiptir.


Bu nedenle Türkiye Cumhuriyeti hükûmetinin İstanbul’da “Kamuoyunu Bilgilendirme, Basın ve İletişim” alanında gerçekleştirmesi gereken öncelikli yatırımlar şunlardır:

---

1. İstanbul Hükûmet İletişim Koordinasyon Merkezi (İHİKOM)​

• Valilik, bakanlık temsilcilikleri, kaymakamlıklar ve diğer kamu kurumlarının iletişim birimlerini senkronize eden, kriz anlarında 7/24 çalışan bir dijital ve fiziksel iletişim merkezi kurulmalı.
• Tüm basın açıklamaları, bilgilendirmeler ve kamu duyuruları buradan koordine edilmeli.

---

2. Hükûmet Sözcülüğü İstanbul Ofisi ve Şehir Odaklı Bilgilendirme Platformu​

• Ulusal açıklamalardan bağımsız olarak, sadece İstanbul’daki kamu yatırımları, sosyal yardımlar, güvenlik uyarıları ve kamu politikaları hakkında düzenli bilgi paylaşan bir yerel sözcülük sistemi kurulmalı.

---

3. “İstanbul Kamu Bilgi Portalı” ve Mobil Uygulaması​

• Vatandaşların “ne nerede, ne zaman, neden oluyor” sorularını yanıtlayan; projeler, yardımlar, afetler, yatırımlar, sağlık ve eğitim hizmetleri gibi konularda güncel bilgi veren, çok dilli çalışan resmi bir web ve mobil platform oluşturulmalı.

---

4. Kriz Dönemleri İçin Hızlı Bilgilendirme ve SMS Yayın Sistemi​

• Sel, deprem, yangın, terör gibi olağanüstü durumlarda tüm vatandaşlara bölgesel bazda kısa mesaj, bildirim ve e-posta gönderen kamu altyapısı kurulmalı.

---

5. İstanbul’da Kamu Yayıncılığı Destek Programı​

• Tarafsız, kamu yararına yayın yapan yerel radyo, internet gazetesi ve bağımsız platformlara fon ve eğitim desteği sağlanmalı.
• Yerel medya organları, kamu açıklamalarının yaygınlaştırılmasında aracı kılınmalı.

---

6. İstanbul Resmî Rakam ve Veri Açıklama Takvimi​

• Tüm bakanlık ve müdürlüklerin İstanbul’a dair açıklayacağı veriler için yıllık açıklama takvimi oluşturulmalı.
• İşsizlik, nüfus, konut, sağlık, eğitim gibi konularda sürprizsiz, öngörülebilir bilgi paylaşımı yapılmalı.

---

7. Kamu Yayınlarında Çok Dilli ve Erişilebilirlik Standardı​

• İstanbul’un demografik yapısı göz önüne alınarak, Türkçe’nin yanı sıra Arapça, Kürtçe, İngilizce gibi dillerde kamu spotları, görseller ve duyurular hazırlanmalı.
• İşitme ve görme engelliler için altyazı ve sesli betimleme desteği zorunlu hâle getirilmelidir.

---

8. Gençlere Yönelik Dijital Kamu Medyası Projesi​

• Gençleri bilgilendirmeyi ve demokratik katılımı teşvik etmeyi amaçlayan; kamu hizmetlerini anlatan kısa videolar, podcast’ler ve interaktif içerikler üretilecek dijital bir kamu medya ofisi kurulmalı.

---

9. İstanbul Hükûmet Podcast Serisi ve Görsel İçerik Dizileri​

• “Bu hafta ne değişti?”, “Kamudan haber var” gibi başlıklarla haftalık kamu bültenleri, YouTube serileri ve Spotify yayını gibi çok kanallı iletişim araçları oluşturulmalı.

---

10. Kamu İletişimcileri İçin İstanbul Temelli Eğitim ve Meslek Standardı​

• Kamu kurumlarında çalışan basın müşavirleri ve iletişim sorumluları için İstanbul özelinde halkla ilişkiler, kriz iletişimi, yerel medya kullanımı ve dezenformasyonla mücadele konularında sertifikalı eğitim programları düzenlenmeli.

---

11. Kamu Medyasında Dezenformasyon Takip ve Müdahale Birimi​

• İstanbul merkezli olarak kurulacak bu birim; sosyal medyada kamuoyunu yanıltan bilgileri gerçek zamanlı izler, doğrular ve kamuoyunu bilgilendiren içerikler üretir.

---

12. Kamusal Katılım İçin Açık Mikrofon Programları​

• Her ay bir ilçede, hükûmet yetkilileriyle halkı doğrudan buluşturan, yerel sorunlara dair soruların alındığı ve cevaplandığı interaktif açık oturumlar düzenlenmeli.

---

13. Kamu Görsel Arşivi ve Proje Tanıtım Merkezi (Açık Veri Tabanlı)​

• İstanbul’daki tüm hükûmet projeleri için infografikler, haritalar, video anlatımlar ve veri görselleştirmelerinin olduğu dijital arşiv portalı kurulmalı.
• Basın mensupları ve vatandaşlar, bu içeriklere doğrudan ulaşabilmeli.

---

14. İstanbul Kamu Söylemi Etki Analizi ve Algı İzleme Sistemi​

• Kamu açıklamalarının toplumsal etkisini, güven algısını ve erişim düzeyini düzenli analiz eden, sosyal bilimciler ve iletişimcilerden oluşan bir ölçüm merkezi oluşturulmalı.

---

15. İstanbul Valiliği ve Bakanlık Temsilcilikleri İçin Ortak Basın Takvimi​

• Her kamu kurumu kendi başına değil, eşgüdüm içinde hareket etmeli.
• Çelişkili açıklamalar, zamanlamalar ve mesaj dağınıklığı önlenerek daha güvenilir bir kamu iletişimi sağlanmalı.

---

Bu yatırımlar sayesinde İstanbul’da:

Kamusal şeffaflık artar,
Halkın bilgiye erişimi kolaylaşır,
Kriz anlarında panik değil bilinç hâkim olur,
Kamuya olan güven pekişir,
İstanbul’daki bilgi kirliliği azalır.

İMAR VE ŞEHİRCİLİK ALANINDA HÜKÛMETİN ÖNCELİKLİ YATIRIMLARI (İSTANBUL)

İstanbul’da imar ve şehircilik, yalnızca yapı ruhsatı ve inşaat faaliyetiyle sınırlı olmayan; kent estetiği, nüfus yoğunluğu yönetimi, afet dayanıklılığı, yeşil alan planlaması, tarihi koruma, ulaşım bütünleşmesi ve yaşam kalitesi gibi çok sayıda unsuru içinde barındıran stratejik bir alandır. Gelinen noktada İstanbul’da parça parça, plansız ve merkezi-yerel kopukluklarla sürdürülen imar uygulamaları, kenti hem fiziksel hem de sosyal olarak kırılgan hâle getirmiştir.

Bu nedenle Türkiye Cumhuriyeti hükûmetinin İstanbul’da “İmar ve Şehircilik” alanında gerçekleştirmesi gereken en öncelikli yatırımlar aşağıda sunulmuştur:


1. İstanbul Ulusal Kentsel Dönüşüm ve Dirençli Şehir Master Planı

• İstanbul’un zemin, nüfus, ulaşım ve afet riski verilerini entegre eden, merkezi hükûmet ve yerel yönetimlerin uyumla uygulayacağı yeni bir ana plan hazırlanmalı.
• Parçalı dönüşüm yerine bütüncül “ilçe bazlı direnç planları” önceliklendirilmelidir.

2. Deprem Öncelikli Kamu Kentsel Dönüşüm Alanları Programı

• En riskli ilçelerdeki kamu yapılarından başlayarak (okul, hastane, yurt, öğrenci yurdu, kaymakamlık vb.) öncelikli dönüşüm alanları belirlenmeli.
• Bu dönüşümler sosyal konut ve çevre dostu mimariyle bütünleşik biçimde yapılmalı.

3. İstanbul Yapı Envanteri ve Zemin Bilgi Sistemi (YEBİS)

• Tüm binaların yaş, kat adedi, ruhsat durumu, zemin yapısı ve risk derecesini gösteren interaktif dijital harita oluşturulmalı.
• Bu veri setiyle ruhsatlandırma, sigorta ve kentsel dönüşüm teşvikleri yönlendirilmeli.

4. Tarihi Alanlar ve Kültürel Miras Koruma Yatırımları

• Tarihi yarımada başta olmak üzere Süleymaniye, Eyüpsultan, Kuzguncuk, Balat, Ortaköy gibi tarihi alanlarda koruma temelli, estetik duyarlı imar düzenlemeleri geliştirilmeli.
• Kaçak yapılaşmaların önlenmesi için kamu denetimi artırılmalı.

5. Kamu Kontrollü Sosyal Konut Üretim Programı (İstanbul Odaklı)

• Rant baskısı altındaki bölgelerde dar gelirli gruplar için afet dayanıklı, enerji verimli ve kira dengeleyici kamu konutları inşa edilmeli.
• Bu konutlara ulaşım kolaylığı, yeşil alan oranı ve okul-hastane erişimi kriterleri dâhil edilmeli.

6. İstanbul Kentsel Boşlukları ve Atıl Alanları Dönüştürme Programı

• İSKİ’ye ait boş araziler, terk edilmiş fabrikalar, lojman alanları ve mülkiyet sorunlu bölgeler; sosyal konut, yeşil alan, eğitim veya kültür alanı olarak yeniden değerlendirilmeli.

7. İstanbul Kamu Yapıları İçin Tek Tip Estetik ve İklim Dostu Mimari Rehberi

• Yeni yapılacak tüm kamu binalarında bölgesel mimariye saygılı, enerji verimliliği yüksek ve kent estetiğine uygun bir tipoloji geliştirilip yaygınlaştırılmalı.

8. İstanbul İmar Planları Revizyon ve Uyumlaştırma Süreci

• İlçe belediyelerinin parça parça hazırladığı imar planları merkezi düzeyde entegre edilmeli; çelişen kararlar, yatay yapılaşmayı destekleyen yeni planlarla revize edilmeli.

9. Kıyı Alanları, Dereler ve Yeşil Koridorlar İçin Kamu Güvenceli Koruma Kuşakları

• İstanbul’un kuzey ormanları, dereleri ve kıyı şeritlerinde yapılaşma baskısını engellemek için “mutlak koruma alanı” ilan edilmeli.
• Yeşil kuşaklar içinde yapı yasağına karşı denetim mekanizması güçlendirilmeli.

10. İstanbul Yapı Ruhsatlandırma Süreçlerinin Dijitalleştirilmesi ve Şeffaflığı

• Hangi binaya ne ruhsat verildiği, kaç kata izin verildiği ve kim tarafından onaylandığı bilgileri açık veri olarak kamuya sunulmalı.
• Usulsüz imar rantı önlenmeli, vatandaş güveni artırılmalı.

11. İstanbul Mahalle Temelli Kentsel Tasarım Rehberleri

• Her ilçenin kimliğine uygun meydanlar, yürüyüş yolları, cephe düzenlemeleri ve açık alan kullanımı için rehberler geliştirilmeli.
• Rutin kent hayatı daha yaşanabilir hâle getirilmeli.

12. İstanbul’da Kamu Kontrollü Kiralık Konut Havuzu

• Yüksek kira artışlarına karşı kamu eliyle yönetilen kiralık konut havuzu oluşturulmalı.
• Özellikle öğretmen, hemşire, yeni mezun kamu çalışanları gibi gruplara öncelik verilmeli.

13. Afet Sonrası Geçici Yerleşim Alanları İmar Rezervi Oluşturulması

• Her ilçe için acil barınma ve toplanma alanları belirlenmeli, bu alanlar imar planlarında “afete hazır yaşam alanı” olarak ayrılmalı.

14. Yüksek Katlı Yapılaşmalara Bölgesel Kısıtlama ve Analitik Sınırlandırma

• İstanbul’un deprem riski yüksek, altyapısı zayıf bölgelerinde yüksek bina yapılmasına sınırlamalar getirilmeli.
• Bu kararlar bilimsel verilerle ve kamuoyuna açık gerekçelerle temellendirilmeli.

15. İstanbul Kamu İmar Denetim Mekanizmalarının Güçlendirilmesi

• Ruhsatsız yapı, kaçak kat çıkma, imara aykırı kullanım gibi durumlar için valilik ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından sürekli izleme birimi kurulmalı.

Bu yatırımlar sayesinde İstanbul:

Depreme ve afetlere daha hazırlıklı,
Sosyal adalet ve kira dengesi gözetilen,
Tarihi ve doğal dokusunu koruyan,
Planlı ve insan merkezli bir metropole dönüşebilir.

İNSAN HAKLARININ VE TEMEL ÖZGÜRLÜKLERİN KORUNMASI ALANINDA HÜKÛMETİN ÖNCELİKLİ YATIRIMLARI (İSTANBUL)



İstanbul, yalnızca Türkiye’nin en büyük şehri değil; aynı zamanda farklı kültürlerin, inançların, yaşam biçimlerinin ve sosyal sınıfların iç içe geçtiği bir metropoldür. Bu çeşitlilik, insan hakları ve temel özgürlüklerin korunmasını yalnızca hukuki bir mesele değil, gündelik yaşamın huzurunu ve toplumsal barışı belirleyen stratejik bir alan hâline getirmektedir.

Türkiye Cumhuriyeti hükûmetinin, İstanbul’da “İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerin Korunması” alanında gerçekleştirmesi gereken öncelikli yatırımlar aşağıda sıralanmıştır:



1. İstanbul İnsan Hakları Gözlemevi ve Uygulama Merkezi (İİHGU)

• İstanbul’daki hak ihlallerini sistematik biçimde izleyen, raporlayan ve öneriler geliştiren bağımsız nitelikte bir kamu gözlemevi kurulmalı.
• Bu merkez, akademi, baro, STK’lar ve kamu temsilcileriyle birlikte çalışmalı.

2. İstanbul İl ve İlçe İnsan Hakları Kurullarının Güçlendirilmesi

• Hâlihazırda işlevsiz kalan İl ve İlçe İnsan Hakları Kurulları yeniden yapılandırılmalı; kurullara etkin bütçe, yetki ve topluma erişim imkânı sağlanmalı.
• Vatandaş başvuruları hızlıca değerlendirilip rapora bağlanmalı.

3. Kamusal Hizmetlerde Hak Temelli Denetim ve Eğitim Programları

• Emniyet, göç idaresi, sosyal hizmetler, cezaevi personeli gibi doğrudan insan hakları ile temas hâlindeki kamu çalışanlarına yönelik sürekli eğitim programları başlatılmalı.
• Ayrımcılık, kötü muamele ve iletişim dili konularında farkındalık artırılmalı.

4. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadın Hakları Koruma Yatırımları

• İstanbul'da kadınlara yönelik kamu binalarında hak temelli danışma merkezleri, barınma evleri, psikolojik destek birimleri kurulmalı.
• Kamu alanlarında taciz ve şiddetle mücadele için izleme kameraları ve kadın destek birimleri artırılmalı.

5. LGBTİ+ Bireylerin Temel Haklara Erişimini Güvence Altına Alan Düzenlemeler

• Kamusal alan kullanımı, sağlık ve barınma hizmetleri, ifade özgürlüğü alanlarında LGBTİ+ bireylere yönelik dolaylı veya doğrudan ayrımcılığı önleyecek yasal ve idari adımlar atılmalı.

6. Mülteciler ve Göçmenler İçin Hak Temelli Hizmet Noktaları

• Geçici koruma altındaki ve kayıtlı göçmenlerin insan onuruna yakışır biçimde barınma, eğitim, sağlık ve hukuki destek alabilecekleri çok dilli kamu destek merkezleri kurulmalı.

7. Engelli Hakları İçin İstanbul Erişilebilirlik Denetim Sistemi

• Kamu binaları, toplu taşıma, eğitim ve sağlık alanlarında fiziksel ve dijital erişilebilirlik denetlenmeli.
• Engelli bireyler için belediye, Aile Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı koordinasyonuyla bağımsız bir “hak ihlali bildirim hattı” kurulmalı.

8. Mahalle Temelli Hak Danışma Merkezleri

• Her ilçede kurulacak merkezlerde vatandaşlara, evrensel insan hakları, tüketici hakları, mülkiyet hakları, ifade özgürlüğü ve kamu başvuru yolları hakkında hukuki destek sağlanmalı.

9. Toplu Gözaltı, Müdahale ve Arama Uygulamalarında Hak İhlali Önleyici Protokoller

• İstanbul Emniyeti ile birlikte, gösteri ve yürüyüşlerde yapılacak müdahalelerde uluslararası insan hakları standartlarına uygun davranılması için protokol ve izleme mekanizmaları geliştirilmeli.

10. İfade Özgürlüğü ve Barışçıl Toplanma Hakkı Güvenceleri

• Gösteri hakkı tanınan alanlar genişletilmeli, izin süreçleri kolaylaştırılmalı.
• Polis müdahaleleri, Valilik duyuruları ve medya kısıtlamaları yasal denetime açık hâle getirilmeli.

11. İstanbul İnsan Hakları Kamusal Farkındalık Kampanyaları

• Hak, özgürlük ve eşitlik temelli kamu spotları, billboardlar, sosyal medya içerikleri ve seminerler düzenlenmeli.
• Hedef kitlelere göre (gençler, yaşlılar, göçmenler, kadınlar) özel içerikler üretilmeli.

12. Cezaevleri ve Gözaltı Merkezleri İçin Sivil İzleme Komisyonları

• İstanbul’daki cezaevi, nezarethane ve çocuk gözaltı merkezlerinde bağımsız denetime açık sistemler kurulmalı.
• İşkence, kötü muamele, tecrit gibi vakalar hızla raporlanmalı.

13. Hukuki Yardıma Erişim İçin Kamu Destekli “Adli Yardım Noktaları”

• Baro iş birliğiyle dezavantajlı kesimlere (işsizler, göçmenler, kadınlar, gençler) yönelik ücretsiz avukat desteği sağlayacak merkezler açılmalı.

14. Çocuk Hakları İzleme ve Koruma Merkezleri (Her İlçeye En Az Bir Tane)

• İhmal, istismar, zorla çalıştırma ve sokakta yaşama gibi risk altında olan çocuklar için tam zamanlı uzman ekiplerce hizmet veren merkezler kurulmalı.

15. Ayrımcılıkla Mücadele Yasasının İstanbul Uygulama Ofisi

• Etnik, dinsel, cinsel, politik veya sınıfsal ayrımcılığa maruz kalan bireylerin başvuru yapabileceği, çözüm arayabileceği bağımsız bir kamu ofisi kurulmalı.

Bu yatırımlar sayesinde İstanbul:

Daha kapsayıcı,
Temel özgürlüklere saygılı,
Toplumsal barışı önceleyen,
Farklılıkları kucaklayan
bir şehir hâline gelebilir.

KADIN HAKLARI VE TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ ALANINDA HÜKÛMETİN ÖNCELİKLİ YATIRIMLARI (İSTANBUL)

İstanbul, Türkiye’de kadınların kamusal yaşama katılımı, istihdam, eğitim, güvenlik ve karar alma süreçlerine erişim açısından en geniş potansiyelin bulunduğu ancak aynı zamanda en büyük yapısal eşitsizliklerin yaşandığı şehirlerden biridir. Kadınlar için ekonomik, sosyal, siyasal ve mekânsal alanlarda karşılaşılan eşitsizlikler; yalnızca bireysel mağduriyetlere değil, aynı zamanda toplumsal kalkınmanın yavaşlamasına ve demokrasinin zayıflamasına da yol açmaktadır.

Bu bağlamda, Türkiye Cumhuriyeti hükûmetinin İstanbul’da “Kadın Hakları ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği” alanında gerçekleştirmesi gereken en öncelikli stratejik yatırımlar şunlardır:


1. İstanbul Kadın Hakları ve Eşitlik Politikaları Koordinasyon Merkezi (KHEPKOM)

• Tüm bakanlık temsilciliklerinin, yerel yönetimlerin ve STK’ların kadın politikalarını entegre yönetecek merkezi bir koordinasyon yapısı kurulmalı.
• Yıllık “İstanbul Kadın Eylem Planı” yayımlanmalı.

2. Her İlçeye En Az Bir Kadın Dayanışma ve Sığınma Merkezi

• Şiddet mağduru veya risk altındaki kadınlar için 7/24 açık, çok dilli, güvenli ve psikososyal destekli merkezler oluşturulmalı.
• Merkezlerde geçici barınma, hukuki destek ve çocuk bakımı da sağlanmalı.

3. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele İçin Mobil Müdahale Birimleri

• Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü, İstanbul Emniyeti ve Valilik koordinasyonunda, acil şiddet vakalarına müdahale eden mobil ekipler oluşturulmalı.
• Bu ekipler uzman polis, sosyal çalışmacı ve psikolog içermeli.

4. Kadın Destekli Ekonomik Girişimcilik ve İstihdam Programları

• Kadın kooperatiflerine vergi ve kira teşvikleri, pazarlama desteği sağlanmalı.
• İstanbul’un sanayi, tarım, tekstil ve hizmet sektörlerinde kadınlara özel istihdam ofisleri açılmalı.

5. Kamuda Cinsiyet Eşitliği Odaklı İnsan Kaynağı Politikası

• İstanbul’daki kamu kurumlarında üst düzey yönetim dâhil olmak üzere kadın temsili için kota uygulamaları geliştirilmeli.
• Cinsiyet eşitliği performans kriteri olarak değerlendirilmelidir.

6. Kadınların Ulaşımda ve Kamusal Alanlarda Güvenliği İçin Akıllı Sistemler

• Metro ve otobüs duraklarına akıllı aydınlatmalar, acil yardım butonları ve kamera sistemleri kurulmalı.
• Toplu taşımada kadınlara özel “acil bildirim” mobil uygulaması devreye alınmalı.

7. Kadınlar İçin Ücretsiz Hukuki Danışmanlık ve Destek Merkezleri

• Boşanma, nafaka, velayet, şiddet ve mal paylaşımı konularında kadınlara ücretsiz avukat ve hukuki destek sağlayan merkezler yaygınlaştırılmalı.

8. Cinsiyet Eşitliği Eğitimleri: Okuldan Kamuya Kapsayıcı Programlar

• Okullarda toplumsal cinsiyet eşitliği müfredatları geliştirilmeli, öğretmenlere özel seminerler düzenlenmeli.
• Aynı zamanda kamu personeli için zorunlu farkındalık eğitimleri verilmeli.

9. Kadınların Karar Alma Süreçlerine Katılımını Artırıcı Teşvik Mekanizmaları

• Kadın muhtar, belediye meclisi üyesi, sivil toplum lideri ve sendika yöneticisi oranlarını artıracak teşvikler hayata geçirilmeli.
• Liyakat odaklı yükselme süreçlerinde pozitif ayrımcılık uygulanmalı.

10. İstanbul Kadın Veri Haritası ve Politika Takip Platformu

• Kadınların ilçelere göre işsizlik oranı, eğitim seviyesi, şiddet riski, gelir durumu gibi verileri dijital ortamda takip edilebilmeli.
• Bu verilerle politika geliştirme süreçleri şeffaflaşır ve ölçülebilir hâle gelir.

11. Kırsal ve Kenar Mahallelerde Kadın Yaşam Merkezleri

• İstanbul’un az hizmet alan bölgelerinde kadınların sosyalleşme, meslek edinme, çocuk bakımı ve sağlık hizmetlerine erişimi için kamu destekli yaşam merkezleri kurulmalı.

12. Kadın Sağlığı Merkezleri (Üreme Sağlığı, Psikolojik Destek, Bilgilendirme)

• Kadınlara yönelik kanser taramaları, doğum öncesi ve sonrası destek, regl yoksulluğuyla mücadele gibi konulara odaklanan sağlık merkezleri açılmalı.

13. Şehir Planlamasında Kadın Odaklı Mekânsal Dönüşüm Politikaları

• Parklar, ulaşım, konut ve kent donatıları kadınların gündelik yaşam alışkanlıklarına, güvenlik ve erişim ihtiyaçlarına göre yeniden tasarlanmalı.

14. Toplumsal Cinsiyet Temelli Ayrımcılıkla Mücadele Birimi (Resmî ve Sivil İzleme)

• İstanbul’daki kamu, özel sektör ve medyada cinsiyet ayrımcılığına karşı raporlama ve çözüm önerileri geliştiren bir yapı kurulmalı.

15. Kadın Medyası ve Kamu Spotu Geliştirme Programı

• Kadın başarı hikâyeleri, şiddetle mücadele, eşitlik anlatıları içeren TV, radyo ve sosyal medya içerikleri için kamu kaynaklı destek sağlanmalı.

16. Erkekler İçin Toplumsal Cinsiyet Farkındalık Programları

• Eşitlik mücadelesi yalnızca kadınlarla sınırlı olmamalı; erkekleri dönüşüme dâhil eden eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleri başlatılmalı.

Bu yatırımlar sayesinde İstanbul:

Kadınların daha güvende yaşadığı,
Eşit fırsatlara erişebildiği,
Karar alma süreçlerine aktif katılabildiği,
Cinsiyet temelli ayrımcılığın minimize edildiği
bir dünya kenti hâline gelebilir.

KÜLTÜR VE SANAT POLİTİKALARI ALANINDA HÜKÛMETİN ÖNCELİKLİ YATIRIMLARI (İSTANBUL)

İstanbul, yalnızca Türkiye’nin değil, aynı zamanda Avrupa, Orta Doğu ve Asya'nın da kesişiminde yer alan bir kültür başkentidir. Ancak İstanbul’un zengin kültürel mirasına ve yaratıcı potansiyeline rağmen, kültür ve sanat politikalarında merkezi yönetim uzun süredir dağınık, sınırlı ve sektörel dengesizlikler taşıyan bir çizgide kalmıştır. Kamusal yatırım eksikliği, kültürel çeşitliliğin yeterince temsil edilmemesi ve sanatçılara yönelik yapısal destek yoksunluğu, bu alanda hükûmetin İstanbul için yeniden pozisyon almasını zorunlu kılmaktadır.

Bu doğrultuda Türkiye Cumhuriyeti hükûmetinin İstanbul’da “Kültür ve Sanat Politikaları” alanında gerçekleştirmesi gereken en öncelikli yatırımlar aşağıda sunulmuştur:


1. İstanbul Kültür Yatırımları Koordinasyon Başkanlığı (KÜYAK)

• Tüm bakanlıklar, yerel yönetimler, vakıflar, enstitüler ve STK’lar arasında kültürel yatırımları entegre eden merkezi bir kamu kurumu kurulmalı.
• Şehir düzeyinde yıllık kültür yatırımı bütçesi, mekânsal ihtiyaçlar ve tematik öncelikler bu merkezce koordine edilmelidir.

2. Tarihi Mekânların Kamusal Kültür Alanlarına Dönüştürülmesi Programı

• Atıl durumdaki hanlar, saray eklentileri, kasırlar, depolar ve kamuya ait eski yapılar; tiyatro, sergi, konser ve atölye mekânları olarak restore edilip kullanılmalı.

3. Her İlçeye En Az Bir Kamusal Kültür ve Sanat Merkezi

• Kültür-sanat merkezleri yalnızca merkez ilçelerde değil, İstanbul’un tüm semtlerine yayılmalı.
• Bu merkezlerde sahne, kütüphane, medya üretim odaları ve çok amaçlı salonlar yer almalı.

4. Genç Sanatçılar ve Yaratıcı Girişimler İçin Kültür Kuluçka Merkezleri

• Tiyatrocular, müzisyenler, görsel sanatçılar, dijital içerik üreticileri için yaratıcı üretim ve tanıtım desteği sağlayan merkezler açılmalı.
• Bu merkezlerde kamu fonları, danışmanlık ve ağ oluşturma imkânı sunulmalı.

5. Kültürel Miras Envanteri ve Koruma Programı (İstanbul Odaklı)

• Her ilçede tarihi yapılar, geleneksel sanatlar, mimari detaylar, folklorik değerler ve sözlü tarih unsurları dijitalleştirilerek koruma altına alınmalı.
• Vakıflar Genel Müdürlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve üniversiteler ortak çalışmalı.

6. Kültürel Erişim İçin Kamusal Taşınabilir Sahne ve Gösteri Sistemleri

• Tiyatroların, konserlerin, sinema gösterimlerinin ilçelere taşınması için mobil sahneler, açık hava gösteri sistemleri ve gezici kültür tırları oluşturulmalı.

7. İstanbul Çok Dillilik Kültür Projesi

• İstanbul’un Rum, Ermeni, Kürt, Arap, Çerkes, Yahudi ve Balkan kökenli topluluklarına ait kültürel üretimler desteklenmeli.
• Çok dilli edebiyat, müzik, tiyatro ve medya içeriklerine kamu fonu ayrılmalı.

8. Sanat ve Yaratıcılıkta Kadın ve Genç Odaklı Kamu Hibeleri

• Kadın yönetmenler, genç sanatçılar, engelli yaratıcılar için özel destek programları tasarlanmalı.
• Sanatsal içeriklerde çeşitlilik ve katılım artırılmalı.

9. Kültür Alanında Kamu-Sivil Ortaklık Mekanizmaları

• Dernekler, vakıflar, yerel sanat toplulukları ve bağımsız yaratıcı oluşumlarla ortak projeler geliştirilip finanse edilmeli.
• Kamu kültür merkezleri STK’lara açık hâle getirilmelidir.

10. Milli Saraylar, Müzeler ve Arşivler İçin Dijitalleşme ve Erişim Yatırımları

• Topkapı Sarayı, Yıldız Sarayı, Dolmabahçe ve Beylerbeyi gibi mekânlarda dijital rehberlik, çok dilli sesli anlatım, çevrim içi koleksiyon sunumu yapılmalı.
• Osmanlı arşivleri ve müzeler, eğitim kurumlarına aktif biçimde entegre edilmelidir.

11. Kamu Yayıncılığında Kültür ve Sanat İçeriği Oranı Artışı (TRT-İstanbul Odaklı)

• TRT İstanbul merkezli kültür-sanat odaklı TV programları, podcast dizileri ve belgesel serileri üretmeli.
• Kamu yayıncılığı, gençlere ve kültürel çeşitliliğe daha fazla alan açmalıdır.

12. İstanbul Kültür ve Sanat Festivalleri İçin Kamu Fonu

• Film, müzik, kitap, çağdaş sanat, tiyatro ve gastronomi festivalleri kamu desteğiyle çeşitlendirilmeli.
• Festival merkezleri yalnızca Beyoğlu değil, İstanbul’un doğusu ve güneyine de yayılmalı.

13. Kültür Politikaları Araştırma ve Değerlendirme Enstitüsü (İstanbul)

• Kültürel harcamaların etkisini ölçen, kültür-sanat eğilimlerini analiz eden ve öneriler sunan bir kamu düşünce kuruluşu İstanbul’da kurulmalı.

14. Kültür Alanında Gençlere Yönelik Eğitim Bursu ve Yetiştirme Programları

• Konservatuvar, güzel sanatlar ve sahne sanatları öğrencileri için burs, yurtdışı değişim ve stüdyo desteği sağlanmalı.

15. İstanbul İçin Kamusal Kültür Ajandası ve Açık Takvim Sistemi

• Kamuya ait kültür etkinlikleri, eğitimler, seminerler ve gösterimler açık dijital takvimle herkese duyurulmalı.
• Böylece kamu kültür harcamalarının izlenebilirliği sağlanır, erişim artar.

Bu yatırımlar sayesinde İstanbul:

Daha üretken,
Kültürel açıdan adil,
Sanatla iç içe,
Kültürel çeşitliliği destekleyen,
Yaratıcı ekonomisi gelişmiş
bir dünya metropolüne dönüşebilir.

KÜLTÜREL MİRASIN KORUNMASI ALANINDA HÜKÛMETİN ÖNCELİKLİ YATIRIMLARI (İSTANBUL)

İstanbul, insanlık tarihinin en büyük medeniyet miraslarından birine ev sahipliği yapmaktadır. Roma, Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinin iç içe geçtiği bu şehirde tarihi eserler, mimari yapılar, dini mekânlar, geleneksel semt dokuları ve kültürel pratikler, yalnızca geçmişe ait unsurlar değil, aynı zamanda bugünün ve geleceğin kimliğini şekillendiren yaşamsal değerlerdir.

Ancak son yıllarda kültürel mirasın korunması konusunda denetim eksiklikleri, plansız yapılaşmalar, kaçak restorasyonlar ve kamusal ilgi azlığı dikkat çekmektedir. Bu bağlamda, Türkiye Cumhuriyeti hükûmetinin İstanbul’da kültürel mirasın korunması alanında atması gereken adımlar, sadece restorasyon değil, aynı zamanda koruma bilinci, yerel katılım ve sürdürülebilirlik boyutlarını da içermelidir.


1. İstanbul Kültürel Miras Envanteri ve Risk Haritası Projesi

• Tüm tarihi yapıların, cami, kilise, sinagog, han, hamam, çeşme, sur, mezarlık, konak ve sivil mimari örneklerinin dijital olarak haritalandığı ve risk analizlerinin yapıldığı bir sistem kurulmalı.
• Bu sistem halka açık ve güncel tutulmalı.

2. Tarihi Yarımada Koruma ve Yaşatma Yatırım Programı

• Fatih, Eminönü, Balat ve Süleymaniye gibi tarihi bölgelerdeki kentsel doku, hem fiziksel olarak korunmalı hem de yerel halkın yaşaması teşvik edilmeli.
• Müzeye çevrilmiş değil, yaşayan ve yaşayanlarca sahiplenilen bir tarihi çevre hedeflenmeli.

3. Kamu Kontrollü Restorasyon Atölyeleri ve Eğitim Merkezleri

• İstanbul’daki restorasyon faaliyetleri, lisanslı, uzman denetimli ve geleneksel tekniklere uygun biçimde yürütülmeli.
• Kamu eliyle kurulan atölyelerde taş ustalığı, ahşap işçiliği, cam süsleme gibi geleneksel sanatların eğitimi verilmeli.

4. Vakıf Eserlerinin Aktif Koruma ve Fonlama Sistemi

• Vakıflar Genel Müdürlüğü bünyesindeki eserler için şeffaf ve düzenli bakım-onarım fonları oluşturulmalı.
• Özellikle camiler, türbeler, mezarlıklar ve medreseler çevre düzenlemeleriyle birlikte korunmalı.

5. Mülkiyet Sorunu Olan Tarihi Yapılar İçin Çözüm ve Kamulaştırma Programı

• Terk edilmiş, miras anlaşmazlığı olan ya da özel mülkiyetteki tarihi binalar için hızlı çözüm modelleri geliştirilmeli.
• Gerekirse kamulaştırma ya da kültür-sanat kullanım amaçlı kiralama yoluyla koruma sağlanmalı.

6. Kültürel Miras İzleme ve Denetim Birimi (İstanbul Valiliği Bünyesinde)

• Yıkım, kaçak tadilat, cephe değişikliği gibi ihlalleri tespit eden hızlı müdahale timleri oluşturulmalı.
• Bu timler düzenli olarak kültürel sit alanlarında gezici denetim gerçekleştirmeli.

7. Tarihi Semtler İçin “Mimari ve Yaşam Kültürü Koruma Rehberleri”

• Kuzguncuk, Ortaköy, Fener, Samatya, Eyüpsultan, Galata gibi yerlerde sokak dokusuna, yapı cephelerine, tabela ve ışıklandırmaya dair rehber ilkeler hazırlanmalı.
• Bu kurallar hukuki dayanağa kavuşturulmalı.

8. İstanbul Geleneksel Sanatların Yaşatılması ve Ustalık Devri Programı

• Ebru, hat, çinicilik, tezhip, kakmacılık gibi geleneksel sanatlar için usta-çırak temelli destek programları başlatılmalı.
• Kültürel miras yalnızca yapılarla değil, el sanatlarıyla da yaşatılmalı.

9. Deprem Riski Altındaki Tarihi Yapılar İçin Acil Müdahale Fonu

• Depreme dayanıksız tarihi camiler, sinagoglar, okullar ve konaklar için merkezi hükümetçe fon ayrılmalı.
• Koruma kurullarına özel mühendislik birimi tahsis edilmeli.

10. İstanbul Arkeolojik Sit Alanlarının Korunması ve Tanıtımı Yatırımları

• Yarı açıkta kalan arkeolojik alanlar (Theodosius Limanı, Boukoleon Sarayı, Bathonea kazısı gibi) korunmalı, çevresi düzenlenmeli ve ziyaret edilebilir kültürel varlık hâline getirilmeli.

11. Kültürel Miras Temelli Eğitim ve Farkındalık Programları

• Okullarda “İstanbul’un Kültürel Mirası” seçmeli ders olarak okutulmalı.
• Gençler, kentlerini tanıma ve sahiplenme bilinciyle yetiştirilmeli.

12. Tarihi Mezarlıklar, Kitabeler ve Kabir Taşları Envanteri

• Osmanlı’dan kalan kabir taşları, mezarlık mimarileri ve kitabeler arşivlenip dijital ortama aktarılmalı.
• Tahribatların önlenmesi için koruma önlemleri alınmalı.

13. Kültürel Mirasın Finansmanı İçin Kamu-Özel Ortaklık Modelleri

• Otel zincirleri, holdingler, büyük STK’lar gibi aktörlerin katılımıyla restore edilen alanlar; kamu tarafından denetlenen, süreli kullanım hakkı verilen modellere açılabilir.

14. İstanbul’daki Dini Mirasın Kapsayıcı Koruma Programı

• Camiler, kiliseler, sinagoglar ve tekke-zaviye yapıları; eşit yaklaşımla restore edilmeli, güvenli hâle getirilmeli ve kültürel işlevlerle entegre biçimde yaşatılmalı.

15. İstanbul Kültürel Miras Veri Merkezi ve Açık Arşiv Sistemi

• Tüm koruma kararları, yapı analizleri, fotoğraflar ve tarihî belgeler tek dijital platformda birleştirilmeli.
• Bu platform araştırmacılara, mimarlara ve vatandaşlara açık olmalı.

Bu yatırımlar sayesinde İstanbul:

Geçmişiyle barışık,
Mirasına saygılı,
Bilimsel ve toplumsal katılımla korunan,
Kültür temelli kalkınmayı önceliklendiren
bir metropol olarak örnek gösterilebilir.

MALİYE VE BÜTÇE YÖNETİMİ ALANINDA HÜKÛMETİN ÖNCELİKLİ YATIRIMLARI (İSTANBUL)

İstanbul, Türkiye ekonomisinin kalbi olmasının yanı sıra, aynı zamanda vergi gelirlerinin büyük kısmını üreten, kamu harcamalarının en fazla yapıldığı ve mali disiplinsizlikten en hızlı etkilenen kenttir. Bu nedenle, maliye ve bütçe yönetimi alanında İstanbul’a özgü stratejik yatırımlar, yalnızca teknik birer reform değil, aynı zamanda hizmet kalitesini, kamu güvenini ve verimliliği doğrudan etkileyen devlet kapasitesi yatırımları olarak ele alınmalıdır.

Aşağıda, Türkiye Cumhuriyeti hükûmetinin İstanbul'da "Maliye ve Bütçe Yönetimi" alanında gerçekleştirmesi gereken en öncelikli kamu yatırımları listelenmiştir:


1. İstanbul Kamu Harcamaları Şeffaflık ve İzleme Platformu

• Tüm bakanlıkların, bağlı kurumların ve taşra teşkilatlarının İstanbul’daki harcamaları için dijital ve interaktif bir şeffaflık platformu oluşturulmalı.
• Harcama türü, hedefi, ihale bilgisi ve gerçekleşme düzeyi kamuya açık sunulmalı.

2. İstanbul Maliye ve Kamu Denetim Merkezi (IMKAM)

• Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı, İstanbul özelinde çalışan, yerel harcama verilerini analiz eden ve mali disiplin risklerini erken uyarı sistemiyle raporlayan bir merkez kurulmalı.

3. Gelir Tahsilatında Dijitalleşme ve Kayıt Dışıyla Mücadele Programı

• İstanbul’daki kayıt dışı kira, ticaret, ulaşım ve eğlence ekonomisine dair özel denetim birimleri kurulmalı.
• POS verileri, banka hareketleri ve dijital platform ödemeleri analiz edilerek vergi tabanı genişletilmeli.

4. İstanbul Kamu Yatırımları Performans Değerlendirme Sistemi

• Kamu yatırım projelerinin hedeflenen süre, maliyet ve çıktılarına göre ölçüldüğü puanlama ve risk analiz sistemleri hayata geçirilmeli.
• Yüksek sapmalı projeler kamuoyuna raporlanmalı.

5. Kamu-Özel Ortaklığı (PPP) Sözleşmeleri için İzleme ve Saydamlık Ofisi

• İstanbul'da geçmişte yapılan ve hâlen süren PPP projeleri (şehir hastaneleri, yollar, tüneller, enerji projeleri vb.) düzenli olarak incelenmeli.
• Gelecekteki projeler için standart, şeffaf, rekabetçi ve kamu yararı odaklı şablonlar hazırlanmalı.

6. İstanbul Vergi Uyum ve Gönüllü Uyum Teşvik Merkezleri

• Küçük esnaftan büyük şirketlere kadar vergi konusunda doğru bilgilendirme, yapılandırma rehberliği ve uzlaşma süreçleri için kamusal danışma merkezleri açılmalı.

7. Kamusal Alım ve İhale Süreçlerinde Açık Veri ve Takip Sistemi

• İstanbul’daki merkezi idare ihaleleri için herkesin erişebileceği, açık veri formatında teklif, firma, iş bitirme ve harcama verileri yayınlanmalı.

8. İstanbul Bölgesel Bütçeleme ve Harcama Önceliklendirme Ofisi

• Kentin ihtiyaçlarına göre tematik ve bölgesel harcama planları yapan, yatırım ihtiyaçlarını objektif verilerle sıralayan ve Ankara ile koordine çalışan bir bütçe birimi kurulmalı.

9. Kamu Finansmanı Eğitimi ve Sertifikasyon Programları (İstanbul Kamu Personeline)

• Maliye, muhasebe, iç denetim ve ihale alanlarında görev yapan tüm kamu personeline yönelik sürekli eğitim ve sertifika programları sunulmalı.

10. Vergi Adaleti Takip Sistemi (Mahalle Bazlı Gelir ve Katkı Haritası)

• Hangi bölgeler ne kadar vergi ödüyor, hangi hizmetleri alıyor sorusunu yanıtlayan mahalle/mikro bölge düzeyinde vergi katkısı vs. kamu hizmeti analizleri paylaşılmalı.

11. İstanbul Finansal Risk ve Borç İzleme Platformu (Kamu Kurumları için)

• Belediyeler, il özel idaresi, hastaneler, kamu şirketleri ve bağlı iştiraklerin borç durumu ve yükümlülükleri için merkezi izleme mekanizması kurulmalı.

12. Hizmet Başına Maliyetlendirme ve Verimlilik Raporlaması

• Eğitim, sağlık, güvenlik, ulaştırma gibi başlıklarda yapılan her kamu hizmetinin birim maliyeti raporlanmalı.
• Bu raporlar kurum içi bütçe optimizasyonunda ve yatırım planlamasında kullanılmalı.

13. İstanbul Kamu Maliyesi İçin Karbon Ayak İzi ve Yeşil Bütçeleme Uygulamaları

• Çevresel sürdürülebilirlik hedefleriyle uyumlu harcama sistemleri geliştirilmeli.
• Yeşil dönüşüm ve iklim dostu yatırımlara özel fonlamalar oluşturulmalı.

14. Kamu Zararı ve Usulsüz Harcama Erken Tespit Sistemi

• Hatalı ödeme, usulsüz harcama, görev dışı gider gibi durumları önceden işaret eden bir yapay zekâ destekli iç kontrol sistemi İstanbul'daki kamu kurumlarında uygulanmalı.

15. Yatırım Harcamalarında Sosyal Etki Analizi Zorunluluğu

• İstanbul’da yapılacak büyük kamu yatırımları için yalnızca mali değil, sosyal, çevresel ve toplumsal etkiler önceden analiz edilip yayımlanmalı.

Bu yatırımlar sayesinde İstanbul:

Daha hesap verebilir,
Kaynaklarını etkili kullanan,
Mali risklere karşı dirençli,
Şeffaflıkta uluslararası standartlara yakın
bir kamu yönetimi modeline kavuşabilir.

MİLLÎ SAVUNMA VE ORDU YÖNETİMİ ALANINDA HÜKÛMETİN ÖNCELİKLİ YATIRIMLARI (İSTANBUL)​

İstanbul, hem jeopolitik hem stratejik hem de tarihî açıdan Türkiye’nin millî savunma sisteminde özel bir konuma sahiptir. Boğazlar’ın güvenliği, Marmara Denizi çevresindeki lojistik üsler, NATO altyapıları, askerî tarih mirası ve büyük metropol olması dolayısıyla karşı karşıya kaldığı asimetrik tehditler (siber saldırılar, terör, iç güvenlik riskleri, doğal afetler) İstanbul’un millî savunma yatırımları açısından daima öncelikli bir kent olmasını gerektirmektedir.

Bu bağlamda, Türkiye Cumhuriyeti hükûmetinin İstanbul’da “Millî Savunma ve Ordu Yönetimi” alanında gerçekleştirmesi gereken en öncelikli stratejik yatırımlar aşağıda listelenmiştir:

---

1. İstanbul Stratejik Güvenlik ve Lojistik Üssü (Silivri-Tuzla ekseninde)​

• Kara, deniz ve hava kuvvetlerinin ortak kullanımına açık, acil durumlar için komuta, sevkiyat ve yeniden konuşlanma merkezi niteliğinde bir askerî üs kurulmalı.
• NATO tatbikatlarına entegre edilebilir yapıda olmalı.

---

2. Boğaz Güvenliği ve Deniz Trafiği Kontrol Komutanlığı​

• İstanbul ve Çanakkale boğazlarından geçen gemilerin güvenliğini, siber tehditleri, sabotaj risklerini ve gemi kazalarını izleyen özel askerî bir birim oluşturulmalı.
• MİLGEM, SİDA ve insansız deniz aracı (İDA) birimleri bu komutanlıkla koordineli çalışmalı.

---

3. İstanbul’da Askerî Afet Müdahale ve Lojistik Hazırlık Üsleri​

• Olası büyük deprem senaryosunda ordu birimlerinin hızlı intikali için Anadolu ve Avrupa yakasında iki büyük askerî lojistik ve sağlık müdahale noktası kurulmalı.
• TSK bünyesinde çalışan arama-kurtarma birlikleri (JAK, İSMEK-TSK işbirliği) bu üslerde konuşlandırılmalı.

---

4. Siber Savunma ve Elektronik Harp Komutanlığı (İstanbul Birimi)​

• İstanbul’da faaliyet gösteren kamu altyapılarına (enerji, ulaşım, haberleşme) yönelik siber tehditleri önceden tespit eden ve müdahale edebilen askerî birim kurulmalı.
• TÜBİTAK, HAVELSAN ve ASELSAN ile entegre çalışmalı.

---

5. İstanbul’daki TSK Tesislerinin Depreme Karşı Güçlendirilmesi​

• İstanbul’da bulunan askerî kışlalar, birlik binaları, depolar ve hastaneler için kapsamlı bir deprem dayanıklılık taraması yapılmalı, güçlendirme yatırımları önceliklendirilmelidir.

---

6. Millî Savunma Üniversitesi İstanbul Kampüslerinin Geliştirilmesi​

• TSK’nın gelecek subay ve uzman personelini yetiştiren bu üniversitenin teknoloji, strateji, denizcilik ve istihbarat temelli programları desteklenmeli.
• Ayrıca, uluslararası ortaklıklarla savunma diplomasisi geliştirilmeli.

---

7. İstanbul Askerî Ar-Ge ve Yenilikçilik Merkezi​

• Robotik, insansız hava-deniz-kara araçları, askeri yazılım, optik sistemler ve otonom savunma teknolojileri üretecek kamu destekli Ar-Ge kampüsü (TÜBİTAK-Savunma Sanayii Başkanlığı koordinasyonlu) İstanbul’da kurulmalı.

---

8. Askerî Tarih ve Strateji Araştırmaları Enstitüsü (İstanbul)​

• İstanbul’un çok katmanlı askerî geçmişini (Bizans’tan Osmanlı’ya ve Cumhuriyet’e) akademik düzlemde inceleyecek bir kamu araştırma enstitüsü kurulmalı.
• Ayrıca, askerî müzeler desteklenerek halka yönelik tarih bilinci artırılmalı.

---

9. Yedek Kuvvet Organizasyonu ve Gençlere Yönelik Hazırlık Programları​

• İstanbul’da yaşayan ve TSK ile gönüllü bağ kurmak isteyen gençleri eğitecek, acil durumlar için yedek kuvvet planlaması yapacak sistemler geliştirilmeli.

---

10. İstanbul’da Askerî Sosyal Tesislerin ve Lojmanların Modernizasyonu​

• Subay, astsubay ve uzman erbaş ailelerinin yaşam kalitesini artırmak için sosyal tesis, kreş, lojman ve sağlık hizmetleri iyileştirilmeli.

---

11. Kritik Kamu Altyapılarının Askerî Koruma Planları​

• Enerji santralleri, büyük barajlar, köprüler, havaalanları, haberleşme kuleleri gibi stratejik altyapılar için İstanbul özelinde askerî koruma ve müdahale planları geliştirilmeli.

---

12. İstanbul’da Askerî Sivil İşbirliği Platformu (ASİP)​

• Kriz, savaş veya afet anlarında sivil toplum, yerel yönetimler ve ordu arasında koordinasyonu sağlayacak protokoller ve yapılar oluşturulmalı.

---

13. Askerî Tatbikat ve Simülasyon Teknolojileri Merkezi​

• İstanbul’da siber harp, kent içi çatışma, kuşatma, deniz ve hava operasyonları gibi konularda simülasyon teknolojilerinin geliştirileceği ve test edileceği bir merkez kurulmalı.

---

14. Kadın Subay ve Astsubaylara Yönelik Eğitim ve Kariyer Desteği​

• TSK’nın İstanbul’daki eğitim üslerinde kadın askerlerin yetkinliklerini artıracak, eşit kariyer gelişimi sağlayacak eğitim ve psikososyal destek programları geliştirilmeli.

---

15. Uluslararası Askerî İşbirliği ve Güvenlik Konferansları Serisi (İstanbul)​

• İstanbul, savunma diplomasisinin de merkezi hâline getirilerek, NATO, Asya, Afrika ve Türk dünyasından uzmanların katıldığı uluslararası askerî strateji toplantılarına ev sahipliği yapmalı.

---

Bu yatırımlar sayesinde İstanbul:


Yalnızca tarihî değil, modern ve stratejik bir savunma şehri olur,
Afet ve güvenlik risklerine karşı daha dirençli hâle gelir,
Genç nesillerde orduya güven ve ilgi artar,
Türkiye’nin savunma teknolojileri vizyonu daha yaygın bir etki alanı bulur.

MÜLKİ İDARE DÜZENİ VE VALİLİK SİSTEMİ ALANINDA HÜKÛMETİN ÖNCELİKLİ YATIRIMLARI (İSTANBUL)

İstanbul Valiliği, Türkiye’deki en büyük ve en karmaşık mülki idare organizasyonunu yönetmektedir. 39 ilçeyi kapsayan bu yapı, aynı zamanda nüfus, ekonomik büyüklük, güvenlik riskleri, afet hazırlıkları ve göç gibi dinamikler açısından da en fazla kamu koordinasyonu gerektiren yapıdır. Ancak İstanbul'daki mevcut mülki idare yapısı; merkez-taşra dengesizliği, bilgi eksiklikleri, koordinasyon zaafları ve dijital altyapı yetersizlikleri nedeniyle modern bir metropole yakışan düzeyin oldukça gerisindedir.


Bu çerçevede, Türkiye Cumhuriyeti hükûmetinin İstanbul’da “Mülki İdare Düzeni ve Valilik Sistemi” alanında gerçekleştirmesi gereken en öncelikli yapısal ve teknolojik yatırımlar aşağıda listelenmiştir:

1. İstanbul Valiliği Yeni Yönetim ve Koordinasyon Kampüsü

• Tüm kaymakamlıklarla, il müdürlükleriyle, afet yönetimi, güvenlik ve sosyal hizmetlerle entegre çalışan, dijital altyapıya sahip modern bir idari kampüs yapılmalı.
• Mevcut dağınık hizmet binaları birleştirilmeli.

2. “Akıllı Mülki İdare” Dijital Yönetim Platformu

• İl ve ilçe düzeyindeki tüm kamu kararlarını, faaliyet raporlarını, bütçeleri, risk haritalarını ve uyarı sistemlerini içeren gerçek zamanlı bir dijital idare paneli oluşturulmalı.
• İçişleri Bakanlığı ile doğrudan entegre çalışmalı.

3. İstanbul İl Koordinasyon Kurulu Reformu ve Sabit Çalışma Sekretaryası

• Valilik bünyesindeki İl Koordinasyon Kurulu (İKK), sadece yılda birkaç kez toplanan sembolik bir yapı olmaktan çıkarılmalı.
• Sürekli çalışan, veri analizleri yapan ve ilgili bakanlıklara raporlayan profesyonel bir sekreterya kurulmalı.

4. Her İlçeye Bağlı “Yerel Kamu Koordinasyon Merkezleri” (Kaymakamlık Ek Binası Olarak)

• İlçelerdeki kamu kurumları arasında (emniyet, eğitim, sosyal hizmet, sağlık, tapu, göç vs.) eşgüdümü sağlayacak yerel koordinasyon birimleri oluşturulmalı.
• Bu merkezler aynı zamanda halkla ilişkiler ofisi gibi çalışmalı.

5. Valilik Bünyesinde “Veri ve Etki Analizi Dairesi Başkanlığı” Kurulması

• İstanbul’da uygulanan her kamu politikası ve yatırımı için öncesi-sonrası veri analizi yapan, bölgesel etkileri ölçen ve bunları raporlayan birim kurulmalı.

6. İlçe Kaymakamlıklarının Kurumsal Kapasitelerinin Güçlendirilmesi

• Kaymakamlık binalarının fiziki koşulları iyileştirilmeli, dijital sistemler kurulmalı ve uzman personel sayısı artırılmalı.
• Strateji, iletişim ve denetim birimleri yaygınlaştırılmalı.

7. Valilik ve Kaymakamlıklar Arasında Anlık Bilgi Paylaşımı Ağı (VK-NET)

• Acil durum, güvenlik, sosyal yardım ve denetim konularında valilik-kaymakamlık arasında şifreli ve hızlı veri aktarımı sağlayan özel bir dijital ağ oluşturulmalı.

8. Valilik Açık Veri ve Kamusal Bilgilendirme Portalı

• İstanbul Valiliği tarafından alınan kararlar, yapılan harcamalar, uygulanan programlar ve ilçelere göre kamu hizmetleri detaylı şekilde çevrimiçi yayımlanmalı.

9. İstanbul Valiliği'ne Bağlı Stratejik Planlama ve Kamu Denetim Merkezi

• Mülki idare içinde planlama, bütçeleme, hedef analizi ve saha denetimlerini bir arada yürütecek yüksek kapasiteli bir birim oluşturulmalı.

10. Valilik ve Kaymakamlıklar İçin “Kentsel Kriz Yönetimi Eğitim Programı”

• Göç, deprem, salgın, sosyal huzursuzluk gibi kentsel risklerde mülki idare personelinin karar alma reflekslerini artırmak için kapsamlı hizmet içi eğitimler verilmeli.

11. İstanbul İl Protokol Yönetimi ve Resmî İletişim Direktörlüğü

• Törensel işler dışında, valilik adına kamuoyuna yapılan açıklamalar, kriz iletişimi ve medya koordinasyonu profesyonel bir yapı üzerinden yürütülmeli.

12. Valilik Bünyesinde Sosyal Politika ve Yerel Refah Takip Dairesi

• Her ilçede gelir düzeyi, sosyal yardımlar, çocuk refahı ve yaşlı hizmetleri gibi sosyal politikaları sürekli izleyen ve veriyle yöneten birim kurulmalı.

13. İstanbul Mülki İdare Akademisi (Valilik İnisiyatifiyle)

• Yeni nesil kaymakam adayları, yerel yöneticiler, koordinasyon birimi çalışanları için İstanbul'a özgü içeriklerle eğitim programları yürütülmeli.

14. Valilik Mobil Hizmet Tırı ve Gezici Kamu Danışma Noktaları

• Vatandaşların bulunduğu mahallelerde kamu hizmetlerine ve mülki idareye erişimini artırmak için mobil ekiplerle danışma ve yönlendirme hizmetleri verilmeli.

15. Mahalle Temelli Kamu Hizmet Koordinasyonu Denemeleri (Pilot Uygulamalar)

• Seçilmiş ilçelerde “Mahalle Kamu Masası” kurulmalı. Mahalle muhtarı, sosyal hizmet uzmanı, emniyet temsilcisi ve yerel yöneticiler haftalık ortak karar almalı.

Bu yatırımlar sayesinde İstanbul'daki mülki idare:

Daha etkili ve hızlı karar alabilen,
Kurumlar arası koordinasyonu yüksek,
Veriye dayalı yöneten,
Vatandaşa daha yakın duran,
Krizlere hazırlıklı bir yapıya kavuşacaktır.

NÜFUS, VATANDAŞLIK, KİMLİK VE PASAPORT İŞLEMLERİ ALANINDA HÜKÛMETİN ÖNCELİKLİ YATIRIMLARI (İSTANBUL)
İstanbul, nüfus yoğunluğu, iç ve dış göç trafiği, geçici koruma statüsündeki bireylerin varlığı, yurt dışı bağlantıları güçlü milyonlarca vatandaş ve hizmet talebindeki artış nedeniyle Türkiye’nin en karmaşık nüfus, vatandaşlık ve kimlik işlemleri altyapısına ihtiyaç duyan şehridir.

Ancak mevcut durumda, Nüfus Müdürlükleri’nin kapasite yetersizlikleri, dijital altyapının sınırlılığı, çok dilli hizmet eksikliği, merkezi arşiv erişimi sorunları gibi çeşitli zorluklar mevcuttur. Bu nedenle İstanbul’da merkezi hükûmetin bu alana özel, yapısal ve dijital dönüşüm odaklı yatırımlar yapması büyük önem taşımaktadır.

1. İstanbul Dijital Nüfus ve Vatandaşlık İşlemleri Kampüsü (Avrupa ve Anadolu Yakası)
Her iki yakada kurulacak yüksek kapasiteli, çok dilli, 7/24 açık “Mega Nüfus Hizmet Kampüsleri” ile vatandaşlık, kimlik, adres, evlenme, pasaport işlemleri tek çatı altında sunulmalı.

2. İstanbul Mobil Nüfus Hizmet Araçları (İlçe İlçe Gezen Mobil Ofisler)
Özellikle yaşlılar, engelliler, göçmen mahalleleri ve yoğun yerleşim alanlarında mobil hizmet araçları kimlik yenileme, adres güncelleme ve pasaport başvurusu almalı.

3. Çok Dilli Nüfus ve Vatandaşlık İşlem Merkezi (İstanbul Göç Yoğunluklu Bölgelerde)
Arapça, Farsça, Fransızca, Rusça ve İngilizce gibi dillerde hizmet veren özel danışma ve yönlendirme merkezleri açılarak İstanbul’un göçmen gerçekliği dikkate alınmalı.

4. e-Nüfus İstanbul Projesi: Dijital Kimlik, Doğrulama ve Arşiv Sistemi
Tüm kimlik ve vatandaşlık bilgileri, belgeler, eski arşivler merkezi ve güvenli bir dijital sistemde birleştirilmeli; parmak izi, yüz tanıma gibi biyometrik verilerle uyumlu hale getirilmeli.

5. Pasaport ve Yurt Dışı İşlemleri Hızlandırma Merkezleri (Havalimanı Bağlantılı Noktalarda)
İstanbul Havalimanı ve Sabiha Gökçen’e entegre çalışan, hızlı pasaport çıkarma, seyahat belgesi düzenleme ve vatandaşlık bilgi güncelleme ofisleri kurulmalı.

6. İstanbul Nüfus Müdürlükleri Modernizasyon Programı
39 ilçedeki tüm nüfus müdürlükleri fiziki olarak yenilenmeli, dijital ekranlar, otomatik sıra sistemleri, engelsiz erişim ve çocuk oyun alanları gibi kullanıcı dostu detaylarla güçlendirilmeli.

7. Yüksek Nüfuslu İlçelere İlave Nüfus Şube Müdürlükleri Açılması
Esenyurt, Küçükçekmece, Bağcılar, Pendik, Ümraniye gibi yoğun ilçelere ikinci hatta üçüncü nüfus müdürlükleri açılmalı.

8. Kimlik ve Vatandaşlık Güvenliği İçin Biyometrik Doğrulama Merkezi (İstanbul)
Sahte kimlik, çift kayıt, adres manipülasyonu gibi işlemleri önlemek için özel bir güvenlik kontrol altyapısı kurulmalı.

9. Vatandaşlık ve Nüfus İşlemleri için "Sosyal Hassasiyet Modülü"
Yoksul, yaşlı, okuma yazma bilmeyen, göçmen veya engelli bireylerin işlemleri için özel destekli hizmet birimleri oluşturulmalı.

10. Nüfus Kayıtlarında Tarihî Arşivlerin Dijitalleştirilmesi ve Erişilebilirliği
Eski Osmanlıca kayıtlar, defterler ve belge arşivleri dijital ortama aktarılmalı, güvenli erişim sağlanmalı ve soy ağacı işlemleri kolaylaştırılmalı.

11. Doğumdan İtibaren Otomatik Vatandaşlık Kayıt ve Takip Sistemi
Yeni doğanların otomatik olarak nüfus sistemine entegre edildiği, sağlık sisteminden gelen bilgilerle eş zamanlı güncellenen bir dijital çözüm geliştirilmeli.

12. Nüfus ve Vatandaşlık Eğitim Merkezi (İstanbul Kamu Personeli için)
Nüfus, kimlik, pasaport, adres ve vatandaşlık işlemleri alanlarında çalışan memurlar için İstanbul’da sürekli hizmet içi eğitim merkezi kurulmalı.

13. “Mahallemde Kimlik” Uygulaması (Yerel Temelli Hizmet Noktaları)
Pilot olarak bazı mahallelerde muhtarlıklarla entegre çalışan küçük ölçekte kimlik yenileme ve belge güncelleme noktaları kurulmalı.

14. İstanbul Dijital Adres Doğrulama ve Adres Denetim Sistemi
Seçim, sosyal yardım ve kamu hizmetlerinde sağlıklı veri kullanımı için dijital adres doğrulama sistemleri geliştirilmeli. Adres karmaşası giderilmeli.

15. Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartı Üretim ve Teslim Merkezi (İstanbul Bölge Tesisi)
Kimlik kartlarının basımı ve dağıtımı İstanbul merkezli bir üretim ve lojistik merkezi üzerinden yürütülerek süreçler hızlandırılmalı.


Bu yatırımlar sayesinde İstanbul’da:

Daha hızlı, erişilebilir ve adil nüfus hizmetleri sunulabilir,
Kayıt dışı işlemler önlenebilir,
Göçle gelen yük daha iyi yönetilebilir,
Kamu güvenliği ve seçim sistemleri daha sağlam temellere oturtulabilir.

SANAYİ VE TEKNOLOJİ POLİTİKALARI ALANINDA HÜKÛMETİN ÖNCELİKLİ YATIRIMLARI (İSTANBUL)
İstanbul, Türkiye'nin sanayi üretiminde öncü, teknoloji girişimlerinde lider, yenilikçi insan kaynağında en yoğun ve ARGE yatırımlarında en yüksek potansiyele sahip kentidir. Ancak sanayi ve teknoloji politikaları açısından İstanbul’da hâlâ çözülmesi gereken birçok yapısal sorun da mevcuttur: plansız sanayi bölgeleri, altyapı eksiklikleri, teknoloji geliştirme bölgelerinin yetersizliği, dijital uçurum, yeşil dönüşüm eksikliği ve dağınık teşvik politikaları gibi...

Bu nedenle Türkiye Cumhuriyeti hükûmetinin, İstanbul’da “Sanayi ve Teknoloji Politikaları” alanında atması gereken stratejik ve öncelikli adımlar, sadece üretimi artırmakla sınırlı değil; aynı zamanda İstanbul’un rekabetçiliğini, sürdürülebilirliğini ve yenilikçiliğini kalıcı hâle getirmeye odaklı olmalıdır.

1. İstanbul Sanayi ve Teknoloji Master Planı Hazırlanmalı
Tüm OSB’ler, limanlar, lojistik merkezler, teknoparklar, ARGE merkezleri, meslek liseleri ve üniversiteleri kapsayan bütünleşik bir vizyon ve yatırım planı oluşturulmalı.

2. “Yeşil Sanayi İstanbul” Programı Başlatılmalı
İstanbul’daki üretim tesislerinin enerji verimliliği, karbon ayak izi, atık yönetimi ve su kullanımı kriterlerine göre dönüşümü için yeşil teşvikler, krediler ve sertifika sistemleri oluşturulmalı.

3. Anadolu ve Avrupa Yakası'nda Birer Mega Teknopark Kurulmalı
Sadece yazılım değil, biyoteknoloji, nanoteknoloji, ileri malzeme, savunma sanayi, otonom sistemler, yapay zekâ gibi alanlara odaklanacak, mega teknoloji kampüsleri inşa edilmeli.

4. İstanbul OSB’lerinin Altyapısı Yenilenmeli ve Modernize Edilmeli
Tuzla, İkitelli, Hadımköy, Dudullu gibi bölgelerdeki organize sanayi bölgelerinin yol, enerji, internet, atık su, lojistik ve güvenlik altyapıları modernize edilmeli.

5. İstanbul Sanayi Bölgelerinde İkincil Eğitim ve Meslek Liseleri Ağı Kurulmalı
Sanayi kuruluşlarıyla iş birliği yaparak, her OSB’nin içinde özel müfredatla eğitim veren uygulamalı meslek liseleri açılmalı.

6. İstanbul Girişimciliği Hızlandırma Fonu (Kamu Destekli) Kurulmalı
Erken aşama teknoloji girişimlerine, özellikle kadın girişimciler ve üniversite çıkışlı yenilikçilere odaklanan kamu destekli bir yatırım fonu kurulmalı.

7. TÜBİTAK İstanbul Ar-Ge ve Deneyim Merkezleri Kurulmalı
Robotik, yapay zekâ, biyomalzeme, ileri enerji teknolojileri ve kent teknolojileri alanlarında kamuya açık deneyim merkezleri kurulmalı.

8. İstanbul İleri Üretim Teknolojileri Enstitüsü Kurulmalı
Üniversite, özel sektör ve kamu arasında teknoloji transferini sağlayacak, yüksek lisans-doktora düzeyinde programlar sunan bir enstitü kurulmalı (örneğin Gebze-Tuzla hattında).

9. Kadınların ve Gençlerin Sanayi ve Teknolojiye Katılımı İçin Teşvik Programları Başlatılmalı
Sanayi kollarında kadın istihdamını, girişimciliği ve genç yetenekleri destekleyen burs, istihdam ve ortak üretim programları yürürlüğe konmalı.

10. Endüstri 4.0 ve Dijitalleşme Dönüşüm Destek Ofisleri Kurulmalı
İstanbul’daki KOBİ’lerin dijital dönüşümünü hızlandırmak için teknik destek, danışmanlık ve yazılım hibeleri sağlayan bölgesel ofisler açılmalı.

11. İstanbul Sanayi Müzesi ve Teknoloji Tarihi Arşivi Kurulmalı
İstanbul’un sanayi tarihi, girişimcilik hikâyeleri ve teknolojik gelişimi genç kuşaklara aktaracak etkileşimli bir müze ve arşiv merkezi kurulmalı.

12. Sanayi Odaklı Kentsel Lojistik ve Taşıma Altyapısı Güçlendirilmeli
Sanayi bölgeleri ile limanlar, otoyollar ve havalimanları arasında mal taşımayı kolaylaştıracak yeni kavşaklar, demiryolu bağlantıları ve lojistik üsler kurulmalı.

13. Yüksek Teknoloji Üretim Bölgeleri İçin Yeni Teşvik Bölgeleri Oluşturulmalı
İstanbul’da düşük karbon salımı yapan, ihracat potansiyeli yüksek teknoloji üreticilerine özel yerel teşvik sistemleri uygulanmalı (vergi indirimi, kira desteği, enerji sübvansiyonu).

14. Kentsel Alanlarda “Mikro İmalat ve Akıllı Atölye” Modelleri Geliştirilmeli
Mahallelerde küçük ölçekte üretimi destekleyen 3D yazıcı atölyeleri, maker merkezleri ve tasarım inkübasyon alanları kurulmalı.

15. Sanayi Bölgelerinde Çocuk Bakım ve Sosyal Destek Tesisleri Açılmalı
Kadın istihdamını artırmak amacıyla sanayi alanlarında kreş, yemekhane, sosyal danışmanlık ve sağlık desteği veren entegre sosyal tesisler yaygınlaştırılmalı.

_________________________________________

Bu yatırımlar İstanbul’un:

Yüksek teknoloji üreten,
Sürdürülebilir sanayi politikalarıyla donanmış,
Dijitalleşme ve yeşil dönüşümle uyumlu,
Girişimciliğe açık ve kapsayıcı bir üretim merkezi
olmasını sağlayacaktır.