Edirne - Saat Kulesi (Makedonya Kulesi)

[Tamer PAKBEN]

(+)

[yılmaz büktel]

Türkiye Saat Kuleleri

---

EDİRNE SAAT KULESİ

Edirne Saat Kulesi, kenarları eğimli bir kare formunda olan Edirne Kalesinin 4 köşe burcundan biri olan Kuzey-doğudaki Makedonya kulesi olarak anılan büyük burcun üzerine kurulmuş, önceleri ahşap 2 katlı, sonradan kagir 3katlı bir kuledir. Yaklaşık 50yıl öncesinde bir deprem sonrasında, mail-i inhidam(yıkılma tehlikesi) kararı alınarak, dinamitlenerek havaya uçurulmuştur. tıpkı Ayestefanos-Yeşilköydeki Rus Anıtının havaya uçurulması gibi. Ancak üst kısmı yok olmasına karşın burcun üzerindeki ilk kat hala yerinde durmaktadır. geçtiğimiz yıllarda burada edirne valiliği ve müzesi tarafından bir kazı yapılarak kulenin burçla olan bağlantıları ve bir takım yapılar açığa çıkarıldı ve tüm kalıntılar bir arkeolojik park haline getirildi.
Burada saat kulesine ilişkin bilgi, eski-yeni resimlerimizi toplayabiliriz

[serkanen]

Direncin sembolü: Edirne Saat Kulesi

Ahşaptan yapıldı, yangında kül oldu... Bu sefer taş ve tuğladan yeniden yapıldı, depremde hasar gördü, direndi. En sonunda yıkılma riski taşıyor ve şehrin silüetinde "görüntüyü bozuyor" diye dinamitle havaya uçuruldu...

Edirne Kalesi'nin dört büyük burcundan Üç Şerefeli Camii'nin yakınındaki "Makedonya Kulesi" adı verilen burç üzerine inşa edilerek. "Yangın Kulesi", "Saatli Kule", "Memleket Saati" gibi isimlerle anılan kule, Vali Hacı İzzet Paşa tarafından 1884'de ahşap olarak yaptırıldı. Kulenin 400 TL tutan yapım masrafı, dönemin belediye bütçesinden karşılanmıştı.

Burcun üzeri demir parmaklıklarla çevrilerek, aşağıdan yukarıya doğru daralarak inşa edilen 4 katlı ahşap yapının her katına aydınlatma pencereleri vardı. Son katta dört yana bakan saat kadranları vardı. Fransa'ya ısmarlanan saati ancak iki yıl sonra yerine monte edildi.

Bir süre sonra yangında harap olan Saat Kulesi, 1894'de bu defa taş ve tuğladan yeniden yapıldı. Sekizgen bir plan üzerindeki kulenin yüksekliği 48 metreydi. Kulenin planı Edirne Belediye Mühendisi Avadis Efendi tarafından düzenlenerek, Mart 1303'de (1887) inşaatına başlandı ve Aralık 1309'da (1893) bitirildi.

Edirne Saat Kulesi, Osmanlı Saat kuleleri içinde Neo klasik mimarisi ile dikkati çekmiştir. Kulenin saati, 1926 yılında Mustafa Şem'i Pak tarafından yenilendi fakat 1953 yılında kule depremde hasar gördü. Kulenin akıbeti ise Vatan gazetesinin 23.1.1952 günlü sayısında çıkan bir yazı ile belirleniyordu.

Rezzan ve Ahmet Emin Yalman imzalı yazıda şu satırlar yer aldı.

"Edirne'deki bütün bu güzellikler arasında göze çirkin görünen bir eser de vardır. Bu da Edirne'nin saat kulesidir. Bizans Devrinde inşa edilmiş olan bir sur üzerine 80 yıl önce yapılmış olan bu kule, bütün o harikulade sanat abideleri arasında göze batan bir zevksizlik numunesidir".




Bu yayın sonrası Edirne Belediyesi İstanbul Teknik Üniversitesi'nden yıkıma dair bir rapor istedi, hazırlanan raporda 3 husus ifade ediliyordu:

1.Edirne saat Kulesi tarihi abidelerimizin yakınındadır. Bu abideler uzak tesirli kubbeler ve ince şakuli minareleri ile kuvvetli tesire sahiptir. Saat Kulesi ise yeni açılan Avrupa yolundan kente girişte minare siluetleri ile karışmakta, çirkin görünüşü ile minarelerin etkisini öldürmektedir.

2.Kulenin alt kısmı bir Bizans duvarı kabul edilen bölüme önce ahşap sonra kagir olarak yaptırılmış gerek nispet gerekse malzeme ve renkleri bakımından sanat değeri taşımamaktadır.

3. Halen kısmen yıkılmış olan kulenin tamirinin az bir masrafla mümkün olmayacağı kanaatindeyiz. Kulenin yıkılmasında hiçbir mahsur bulunmadığı ve bilakis isabet olacağını saygı ile arz ederiz.

İstanbul Teknik Üniversitesinin Edirne Saat Kulesi için hazırladığı bu rapordan sonra Belediye Reisi Sabahattin Parsoy tarafından 6 Temmuz 1953'de dinamitlenerek yıktırıldı.

Böylece XIX. yüzyıl sonlarının Edirne'ye özgü bu karakteristik yapısı, yerle bir edilmiş oldu ve adeta terk edilmiş gibi zamanla bugünkü halini aldı.


kaynak:www.edirneden.com

[Necdet Cevahir]

(+)

[K.Oktar ARKIN]

Yazik olmus.Bence cok ozgun bi esermis.Yikmaya,dinamitlemeye ne merakli milletiz ya.
Iyiki yerine disi cam kaplamali,CAGDAS MODERN!! 15 20 katli sozde bir gokdelen yapmamislar.
Hic olmazsa kalintilari kalmis.